Mwy o Helynt a Sêr y Nos yn Gwenu

Ymddiheuriadau am beidio sgwennu dim fan hyn ers oes pys. Dwi’n darllen llwyth o lyfrau ond rhai oedolion ydyn nhw fwya ers tro, felly dyma ddau i chi ar gyfer yr arddegau, a dau blesiodd fi’n fawr:

Mwy o Helynt, Rebecca Roberts i gychwyn. Dilyniant i #helynt wrth gwrs. Ac mi nath i mi grio! Ond dwi ddim am ddeud pam – heblaw mai ar y diwedd ddigwyddodd o. Ro’n i yn fy ngwely a mwya sydyn roedd y gobennydd yn wlyb.

Dwi’n hynod falch bod cymeriad dewr, byrbwyll, ffraeth a doniol Rachel Ross yn ei hôl. Dwi’n gwybod y bydd nifer fawr o ddarllenwyr ifanc yn cytuno achos mi wnaeth #helynt  gydio yn eu dychymyg nhw go iawn. Roedd ’na ddarllenwyr llawer iawn hŷn wedi eu plesio’n arw hefyd. Dwi’n cofio’i thrafod hi efo llyfrgellydd wedi ymddeol ac roedd o wedi dotio.

Ar ôl gorfod gadael eu cartref yn y Rhyl wedi’r hyn ddigwyddodd efo Jason, y dyn a’i magodd hi, a’r dyn fu’n camdrin ei mam hi, mae Rachel wedi llwyddo i greu bywyd newydd. Mae’n byw efo’i mam a’i chwaer fach mewn rhan arall o ogledd ddwyrain Cymru ac wedi setlo mewn ysgol – wel, coleg chweched dosbarth newydd – mae ganddi gariad a bob dim, a hwnnw’n rhannu’r un hiwmor â hi a mae o’n “weirdo sy’n obsessed efo Avicii a Swedish House Mafia, ond dwinne’n weirdo sy’n obsessed efo Slipknot…” Mae hi’n dechrau dod i nabod Tony, ei thad go iawn hefyd, er mai yn y carchar mae hwnnw o hyd – ar gam, wrth gwrs. Ond dan ni’n gwbod y bydd Rachel mewn rhyw fath o helynt cyn bo hir… ai oherwydd Jason, sy’n mynd i gael ei ryddhau o’r carchar cyn bo hir? Gewch chi weld. Dwi ddim am ddifetha cynllunio gofalus yr awdur. Ond ro’n i’n gwingo am benodau, yn meddwl “Na, Rachel, paid…o, hec… dyma ni.” Mae isio ysgwyd Rachel weithiau. Ac nid hi yn unig chwaith – ro’n i isio sgrechian ar un o’r cymeriadau eraill ar un adeg. Y twmffat gwirion. Grrr. Ac wedyn roedd ’na gymeriad arall – wel! Dwi’n gwybod nad ydi trais byth yn syniad da ond tasai gen i fat baseball…

Dyna ddawn Rebecca: i wneud i ni falio am y cymeriadau (da) a bod isio iddyn nhw ddod allan o bob twll maen nhw ynddo. Ac mae Rebecca Roberts yn gallu creu chwip o dyllau. Dilyniant gwerth aros amdano. Ardderchog – eto. A dyma’r dudalen gyntaf i chi:

Mae ’na gymeriad tebyg iawn i Rachel yn Sêr y nos yn gwenu gan Casia Wiliam. Mae Leia wedi aros yn fy nghof i am hir. Mae hi’n gneud pethe dwl ac yn gyrru ei theulu’n hurt ac yn brifo pobl, ond mae hi’n berl o gymeriad, yn ddoniol, yn ffraeth, yn fyrbwyll ac mae angen ei hysgwyd* hithau hefyd ond dach chi’n dal i’w hoffi hi ac mae hi’n galon i gyd. *Gyda llaw, dwi ddim yn trio annog pobl i ysgwyd pobl ifanc – dywediad ydi o, iawn?

Mae ’na lwyth o gymeriade difyr yn y llyfr yma a deud y gwir, yn cynnwys hen bobl, ac mae geiriau Mary Jones yn y cartref henoed yn hyfryd. Nes i orfod rhoi’r llyfr i lawr ac anadlu’n ddwfn am hir cyn cario mlaen. Ond efallai mai’r busnes rhoi dŵr ar ben y lobsgows darodd dant efo fi. Wedi bod ene…

Hon ydi nofel gyntaf Casia ar gyfer oedolion ifanc, a nefi, mi wnes i fwynhau. Mi fysa hon, fel #helynt yn gneud drama lwyfan wych, a chyfres deledu. Mae ’na deimlad ‘Normal People’ amdani oherwydd ei bod hi am ddau berson ifanc yn trio gneud synnwyr o’u bywydau a’u perthynas ond nes i gymryd at gymeriadau Leia a Sam y boi beics yn llawer mwy nac at Connell a’r hogan ’na, methu cofio ei henw hi – o ia, Marianne.

Hon yn fy marn i ydi’r nofel orau i Casia ei sgwennu hyd yma. Mi wnes i feirniadu drafft o nofel ganddi yn yr Eisteddfod Genedlaethol ryw dro ac mae’r gwahaniaeth rhwng honna a hon yn dangos ei bod hi wir wedi dysgu a mireinio ei chrefft. Da iawn Casia! Ro’n i’n gwybod ers i mi dy glywed yn blentyn cynradd yn disgrifio hapusrwydd fel sglefrio ar enfys bod ’na botensial…

Dyma’r clawr cefn a’r dudalen gyntaf:

Honesty & Lies gan Eloise Williams

Os ydach chi’n mwynhau hanes ac isio gwybod mwy am gyfnod Elizabeth y 1af/Oes y Tuduriaid, mae’r nofel hon yn berffaith i chi. Os dach chi’n mwynhau stori dda, llawn tensiwn ac “O na, be fydd yn digwydd rŵan?!” a chymeriadau difyr, gwahanol, mi fyddwch chi’n ei mwynhau hi hefyd.

Mae Eloise wir yn gwybod sut i greu stori sy’n cydio yn y dychymyg. Dyma’r dudalen gynta i chi gael gweld lefel yr iaith:

Ond hogan o Gymru ydi Honesty, ac mae Eloise yn un dda am ddod â chydig o Gymraeg i mewn i’w llyfrau Saesneg, hyd yn oed os ydyn nhw wedi eu gosod yn 1601! Fel yn y darn yma, er enghraifft:

Mi wnes i fwynhau hon yn arw ac mae Honesty’n gymeriad fydd yn aros yn y cof am hir. Da iawn eto, Eloise!

The Tide Singer – nofel gan awdur o Gymru

Awdur o Lantrisant sydd bellach yn byw yn y de-orllewin ydi Eloise Williams. Mae hi’n dysgu Cymraeg ond dydi hi’m wedi mentro sgwennu llyfrau yn iaith y nefoedd eto.

Ro’n i eisoes wedi cael blas garw ar Seaglass a Gaslight

Stori ysbryd wedi ei lleoli yng ngorllewin Cymru ydi Seaglass (cynradd + ddwedwn i) a stori arswyd wedi ei lleoli yn strydoedd Caerdydd yn ystod oes Fictoria ydi Gaslight. Perffaith ar gyfer Bl 6,7 ac 8. Straeon sy’n cydio ac arddull Eloise yn taro deuddeg yn gyson.

Felly ro’n i isio darllen un arall ganddi. Barrington Stoke sydd wedi cyhoeddi hon, ac mae’n berl. Dyma sut mae’n dechrau:

Mae yma hud a lledrith, perygl a thensiwn, yr union bethau fydda i’n eu mwynhau fwya mewn llyfrau plant. Morwenna ydi’r prif gymeriad, hogan ifanc sy’n helpu ei thad i drin y meirw. Ia, morbid – ond ofnadwy o ddifyr! A sbiwch ar frawddeg ola’r dudalen gynta uchod i gael blas o’r bluen o hiwmor sy yn y nofel (Mae Eloise yn un dda am hiwmor ysgafn). Beth bynnag, un diwrnod, mae ‘na andros o storm ac un o gychod pysgota’r pentre wedi mynd ar goll. Ar adegau felly mae’r dynion i gyd, yn cynnwys tad Morwenna, yn mynd allan ar y môr i chwilio, er mor beryglus ydi hynny. Diolch byth, mae o’n dod yn ei ôl yn ddiogel – ond mae ‘na ferch ifanc ddiarth a rhyfedd ganddo fo. Pwy ydi hi? Un o’r ‘Tide Singers’ wrth gwrs, ond dyw oedolion y pentre ddim yn hoffi’r rheiny o gwbl. Pam? A be’n union ydi ‘canwr llanw’? Mi fydd raid i chi ddarllen y llyfr yn bydd…

Mae o’n hyfryd o lyfr ac yn llawn negeseuon pwysig. Da iawn, iawn, Eloise.

Dwi wedi maddau iddi am sgwennu stori yn The Mab oedd yn chwarae ar eiriau yn Saesneg – ac yn andros o anodd ei gyfieithu i’r Gymraeg!

Ac os dach chi’n hoffi ei harddull hi, mae ganddi ddigon o lyfrau eraill ddylai apelio.

Honesty & Lies ydi’r un nesa i mi.

Powell, Merched Dewr a Gwlad yr Asyn

Nofel ar gyfer yr arddegau ydi Powell gan Manon Steffan Ros: hanes bachgen o’r enw Elis yn mynd am bythefnos i America i hel achau’r teulu efo’i daid. Mae o’n gwybod erioed mai ei gyndaid, “yr Ellis Powell arall” yrrodd bres adref o America i sefydlu ysbyty, ysgol gynradd ac ati yn Nhrefair. Y Powell Arms ydi enw’r dafarn leol ac mae Elis yn pasio cerflun ohono ar y ffordd i’r ysgol bob dydd. Dyn pwysig, dyn arbennig.

Mae cynnwrf Elis a’i daid yn pefrio drwy’r tudalennau, ond rydan ni’n gwybod bod rhywbeth yn mynd i fynd o’i le, felly mae’r ofn yn llechu wrth droi pob tudalen hefyd. Na, doedd Ellis Powell mo’r arwr roedden nhw wedi ei ddisgwyl. Caethwasiaeth ydi’r cefndir, fel yn nofel Angharad Tomos, Y Castell Siwgr, ond oherwydd mai rhywbeth yn y gorffennol ydi o yn Powell, y berthynas rhwng Elis a’i daid sy’n cydio fan hyn, ac mi wnes i fwynhau’r croeso a’r tensiwn maen nhw’n ei gael a’i deimlo gyda Yncl George ac Anti Hayley yn eu tŷ mawr crand ym Maryland. Felly nofel gyfoes am deulu, cyfeillgarwch a phwysigrwydd cydnabod y ffeithiau i gyd ydi hon.

Fel un gafodd ei hudo gan gyfres Roots ers talwm ( llun o’r gyfres wreiddiol isod),

ro’n i wedi disgwyl mwy am y caethweision, ond mae Manon yn hogan glyfar – doedd dim angen misoedd o waith ymchwil i sgwennu hon, nag oedd! Ac mae hi’n anghyfforddus iawn yn sgwennu fel rhywun nad oes ganddi’r ‘hawl’ i sgwennu amdanyn nhw – y busnes cultural appropriation ‘ma. Dwi’n dallt yn iawn ond dwi’m yn siwr os ydw i’n cytuno bob tro chwaith, neu be ydi diben dychymyg? I’w drafod eto…

Dwi’n hoffi’r clawr hefyd – syml, ond mae ’na lun yn rhoi cliw am y cynnwys. A dach chi’n gallu deud yn syth nad ydi hi’n mynd i fod yn nofel ffrili, lawen. Nid bod Manon yn sgwennu llawer o bethau felly! Ond mae ‘na hiwmor ynddi, dwi’n prysuro i ddeud. Dyma’r dudalen gyntaf i chi gael blas:

Yndi, mae Gwil yn gymeriad a fo sy’n gyfrifol am y rhan fwya o’r hiwmor sy yn y llyfr. Wedyn dyma i chi ddarn arall sy’n digwydd yn America – a Manon â’i bys ar y pyls fel arfer:

A dyma i chi ganmoliaeth gafodd hi ar Twitter gan Vaughan:

“Waw! Wel, dwi newydd cwpla’r llyfr hwn ac mae’n bwerus iawn iawn a hyd yn oed wedi gwneud i fi grio, ychydig. Ac yn bendant yn gwneud i chi feddwl. Da iawn@ManonSteffanRos unwaith eto x”

Ac ateb gan Y Dyn Barfog: “Dwi newydd ei orffen hefyd, tua chwarter awr yn ôl. Cytuno. Pob tro mae llyfr msr yn gwneud i mi drio bod yn berson gwell.”

Waw – dwi’n gwybod yn union be maen nhw’n ei feddwl.

Dros y môr a’r mynyddoedd. Straeon Merched dewr y Celtiaid Os dach chi isio gwario mwy ar lyfr, be am £18 ar gyfer clamp o lyfr hardd, clawr caled.

Mae ’na ddarluniau hyfryd gan Elin Manon, merch o Gymru sy’n byw yng Nghernyw, a lob sgows o awduron: Angharad Tomos, Haf Llewelyn, Mari George, Aneirin Karadog, Myrddin ap Dafydd, Anni Llŷn a Branwen Williams.

Ond pam dewis peidio rhoi enw’r awdur wrth bob stori, wn i ddim. Rhaid troi i’r cefn i weld pwy sgwennodd pa stori. Dwi ddim wedi darllen pob un gan fod ’na bymtheg ohonyn nhw, a llyfr i bori ynddo fesul tipyn ydi hwn yn fy marn i. Ond mi wnes i wir fwynhau y rhai dwi wedi eu darllen – Nia Ben Aur, y chwedl o Iwerddon gan Angharad Tomos,

Rhiannon a’r gosb o fod yn geffyl  (o’r Mabinogi) gan Myrddin a Ker Is o Lydaw gan Aneirin Karadog. Fersiwn o chwedl Cantre’r Gwaelod ydi honno. Y Gaer Isel ydi ystyr Ker Is, gwlad lle roedd y brenin yn flin am fod ei bobl mor aniolchgar ac yn gwneud dim ond gwledda a phartïo dragwyddol a phoeni am ddim ond gneud mwy o bres a bwyta ac yfed mwy a mwy.Yn ei farn o, roedden nhw wedi colli golwg ar beth oedd yn bwysig mewn bywyd. Ia, dach chi’n gweld y diwedd yn dod tydach ond efallai nid yn y ffordd fyddech chi’n ei ddisgwyl…

Mi wnes i fwynhau Llygad am Lygad gan Haf Llewelyn hefyd, am y frenhines Maebh o Iwerddon, rhywun na wyddwn i ddim oll amdani tan y llyfr hwn. Ond nefi, am gymeriad difyr. Hogan ffyrnig a deud y lleia!

Dwi’n edrych mlaen yn arw i ddarllen y gweddill.

Mae’n cael ei farchnata fel llyfr i blant ond dwi’n gwybod am sawl oedolyn a dysgwr fyddai’n hoffi’r straeon yma.

Mi wnes i wir fwynhau Gwlad yr Asyn gan Wyn Mason.

Nofel graffig i blant ydi hi, gyda’r lluniau gan ferch yr awdur, Efa Blosse Mason, ond mae’n bendant yn siwtio oedolion ac mae angen bod yn blentyn go soffistigedig i’w dallt hi’n iawn beth bynnag. Ddwedwn ni 9+? Mae angen dallt pethau fel ‘Paid â diystyru dy nerth cynhenid’ a ‘Mae angen bod yn wasaidd i fyw ymhlith pobol.’

Welais i mo’r ddrama, ac ar ôl darllen y nofel, mae’n anodd iawn ei dychmygu fel sioe un-person, ond roedd ’na ganmol mawr iddi doedd? Doedd y ddrama ddim yn addas i rai o dan 13 oed oherwydd y themàu, y rhegfeydd a’r cyfeiriadau at ryw ynddi, ond: “Unwaith rydych chi’n gwneud darlun o’r asyn, yn sydyn mae’n newid yn rhywbeth ar gyfer plant,” meddai’r awdur. Fel un sy’n mwynhau llyfrau graffig ar gyfer oedolion, dwi ddim mor siwr bod jest troi cymeriad yn ddarlun yn ei droi’n rywbeth i blant, ond mi wnes i wir fwynhau. Teimladwy, ffraeth, a chwa o awyr iach. Mae angen mwy o nofelau fel hyn, ond mi fydd yn anodd creu’r dilyniant a’r galw gan nad ydi’r traddodiad gynnon ni yma, ar wahân i gyfieithiadau Tintin ac Asterix. Gobeithio y bydd Gwlad yr Asyn yn gwerthu’n dda beth bynnag. Mae’n fargen am £12 gan fod llyfrau graffig yn gallu bod dipyn drytach na hynna.

A dyma i chi flas o’r cynnwys:

Llyfrau ers yr haf

O nefi wen. Dwi’m wedi blogio am lyfrau plant ers mis Gorffennaf!

Mae’n wir ddrwg gen i, ond ro’n i wir yn brysur, rhwng y maes carafanau sy gynnon ni, a thrio gorffen drafft gyntaf nofel ar gyfer oedolion ifanc, a chantamil o bethau eraill! Wedyn es i i Batagonia am fis… diolch yn fawr i’r ysgolion am y croeso cynnes ges i a gobeithio eich bod chi’n mwynhau’r llyfrau a phosteri ddois i efo fi.

Yn anffodus, daeth Cadi a’r Môr-ladron allan yn ystod yr wythnos wedi i mi adael am Batagonia, felly chawson nhw mo hwnnw, ond dyma’r clawr, ac mae o ar gael yn siopau a llyfrgelloedd Cymru!

Ond pa lyfrau plant dwi wedi eu darllen a’u mwynhau ers Gorffennaf ta? Rhestr fydd hi yn hytrach nag adolygiadau llawn, achos wnes i’m cadw nodiadau, sori. Ond dwi’n cofio i mi wir fwynhau Siani Pob Man:

Stori wir am berson go iawn ydi hwn, a rhywun y byddwn i wedi bod wrth fy modd yn cael ei chyfarfod! Roedd Siani’n arfer byw mewn tŷ bach ar y traeth yng Nghei Bach, rhwng Ceinewydd ac Aberaeron. Roedd hi’n andros o gymeriad, yn pwffian ar ei chetyn ynghanol ei ieir neu’n canu rhigymau neu’n dweud ffortiwn ymwelwyr. Ond dwi’n meddwl mai clocsiau oedd ar ei thraed, nid clociau, fel sy’n cael ei ddeud yn y disgrifiad Saesneg ar wefan y Lolfa…

“In a little cottage, an old lady sits smoking her pipe with clocks on her feet.”

Camgymeriad hawdd ei neud! Dyma luniau go iawn o Siani – un yn gerdyn post:

Dyma un o fy hoff dudalennau. Tdi Valériane yn gneud chwip o fôr? A ieir… :

A dyma un o luniau eraill Valériane o ganol y llyfr (diolch i wefan sonamlyfra!)

A syniad i chi o lefel darllen y geiriau (gan Morfudd Bevan). Tua 6+ dwi’n meddwl ynde. Felly os dach chi’n nabod plentyn sydd isio straeon ‘go iawn’ a ffeithiau, mae hwn yn gyfrol ddeniadol, ddifyr, clawr caled am ddynes a hanner!

Ffefryn arall oedd Dwi eisiau bod yn Ddeinosor gan Luned a Huw Aaron.

Dwi’n caru deinosoriaid beth bynnag (tydi pawb call?) felly roedd hwn yn apelio’n syth bin. Mae lluniau Huw yn ddoniol ac mae geiriau Luned (sy’n odli) yn taro 12 bob tro. Mae Anna Gwen (3 a hanner) wrth ei bodd efo hwn er ei bod hi fymryn yn rhy ifanc i ddarllen y geiriau ar ei phen ei hun – ond sbiwch mawr a chlir ydi’r sgrifen. Fydd hi fawr o dro! Oed darllen 5+ ddwedwn ni? Yr anrheg perffaith i unrhyw blentyn sy’n caru deinosoriaid. Ac mae ‘na wers ynddo fo hefyd – un addas iawn ar gyfer plant (ac oedolion) heddiw: bydd yn hapus efo pwy wyt ti!

Llyfr ffeithiol arall i blant fymryn hŷn (7-11?) ydi Cymry o Fri gan y ‘dream team’ arall, Jon Gower a’r arlunydd Efa Lois:

Mae na bobl o wahanol gyfnodau mewn hanes – o Hywel Dda i Jade Jones – rhai o fyd chwaraeon a llenyddiaeth, eraill o fydoedd diwydiant, cerddoriaeth, gwleidyddiaeth, gwyddoniaeth, celf ac addysg – fel Betty Campbell.

A Geraint Thomas a Barti Ddu:

• 

• 

Ac allwch chi byth anwybyddu Nigel Owens!

Mae’n gyfrol ddifyr a phwysig, ac ro’n i’n hoff iawn o’r gweithgareddau ychwanegol fel y cwestiynau am eich prifathro chi, a rhestr Nigel o’i 15 chwaraewr rygbi gorau erioed. Lle i fwy o chwaraewyr Ffrainc yn fy marn i, ond dyna fo, dwi’n hŷn na Nigel.

Ac un dwi newydd ei orffen ydi Sblash! gan Branwen Davies, sef nofel i’r arddegau ifanc, tua 10-13 oed.

Branwen sgwennodd Seren y Dyffryn rhyw bum mlynedd yn ôl, nofel i blant tua 7-9 oed sy’n caru ceffylau. Fel mae’r teitl (a’r clawr) yn ei awgrymu, nofio ydi thema Sblash! ond mae hefyd yn ymdrin â bwlio, a’r syniad o gorff perffaith. Mae Beca’n wych am nofio ond yn ymwybodol iawn nad ydi hi mor denau â nifer o’i chyfoedion. Ynghanol criw y Clwb Nofio, mae hi’n hapus; yn y dŵr mae hi’n gyflym, yn gryf ac yn osgeiddig. Ond mae ’na hen jaden yn yr ysgol sy’n cyhoeddi’n uchel o flaen pawb yn y wers chwaraeon:

“Yyyyy, ma ’da Beca stretch marks!”

Fel’na mae’r llyfr yn dechrau. Doedd Beca rioed wedi clywed y term ‘stretch marks’ o’r blaen a does ganddi ddim syniad be ydyn nhw ond mae’n gwybod nad ydi hi eu heisiau nhw.

Mae gwersi chwaraeon yr ysgol uwchradd yn gallu creithio pobl am flynyddoedd, fel y gŵyr nifer ohonon ni, ac mae’r nofel fer hon yn delio efo diffyg hyder yn arbennig o dda. Dwi’m isio deud gormod am y plot am mod i am i chi ddarganfod pethau drososch chi eich hun, fel roedd Branwen yn ei ddymuno (mae’n gas gen i adolygiadau sy’n rhoi’r plot i gyd i rywun ymlaen llaw! Grrrr…). Mae’n stori dda iawn beth bynnag, ac ro’n i’n gwingo a dal fy ngwynt ac yn ebychu ‘Wel, yr hen jaden!’ yn aml.

Dwi’n addo peidio â bod mor hir yn blogio tro nesa!

Manawydan Jones – Y Pair Dadeni

Oes, mae ‘na gryn dipyn o lyfrau wedi deillio o straeon y Mabinogi bellach, a dyma’r un diweddaraf. Nofel ar gyfer yr arddegau gan Alun Davies, y boi greodd y ditectif Taliesin MacLeavy yn y drioleg ddechreuodd efo Ar Drywydd Llofrudd. Roedd y llyfrau hynny’n arbennig, wedi eu plotio’n grefftus a’r cymeriadau’n cydio. Ro’n i wedi disgwyl i Alun gael rhyw fath o glod ar restr fer o lyfrau gorau’r flwyddyn ond dyna fo, anodd plesio pawb am wn i. Roedd o’n amlwg wedi cael blas ar y creu beth bynnag:

“Ar ôl gorffen trioleg Taliesin MacLeavy roeddwn i’n awyddus i ysgrifennu rhywbeth oedd yn fwy na stori dditectif. Gwnaeth y syniad o ddod â straeon a chymeriadau’r Mabinogi o’r canol oesoedd i Gymru gyfoes afael ynddo i’n syth – rwy’n teimlo ei bod hi’n stori fydd yn apelio i lot fawr o bobl, ac yn enwedig rhywbeth fydde fy mhlant i’n gallu darllen a mwynhau. Fel yn straeon Taliesin mae yna lofruddiaethau yn digwydd a dirgelwch i’w ddatrys i Manawydan, ond ar ben hynny mae yna antur, drwgdeimlad, chwedloniaeth, cleddyfau, a hyd yn oed hud a lledrith – rhywbeth i bawb o bob oedran, gobeithio!”

Mi wnes i fwynhau yn sicr – dyma’r math o lyfrau sy’n apelio ata i, rŵan, fel yn fy arddegau. Wrth fy modd efo chydig o hud a lledrith ac antur a chleddyfau. Dyna pam fod gen i grys T Game of Thrones…

Dwi’n meddwl y bydd ‘na drioleg arall fan hyn. Neu ddwy nofel o leia.

Mae’r syniad yn un gwych. Hogyn ysgol swil sydd wedi methu siarad ers colli ei dad, yn sydyn yn dysgu ei fod yn perthyn i Manawydan fab Llyr – brawd Bendigeidfran a Branwen, a bod angen iddo fo fynd i ynys ddirgel ar arfordir Sir Benfro i weld os oes gynno fo allu arbennig fel rhyfelwr. Pam? Am fod disgynyddion Efnisien a Gronw Pebr a bois drwg felly yn chwilio am ffeit ac hefyd yn chwilio am rywbeth fydd yn eu gwneud yn fwy pwerus na neb. Mae’n rhaid i’r criw da eu rhwystro! Ia, y criw drwg V y criw da. Be gewch chi well? – Dwi wedi trio bod yn ofalus i osgoi gormod o sboilars yn fanna gyda llaw. Dim ond i sylweddoli nad oedd raid i mi osgoi enwi’r Pair Dadeni – mae o yn y blincin teitl tydi! Dyyy. Felly ydyn, mae’r baddies yn benderfynol o roi’r Pair hudol yn ôl at ei gilydd. Fyddan nhw’n llwyddo? Wel mi fydd raid i chi ddarllen y nofel yn bydd?

Mi wnes i ei mwynhau hi’n arw – ond efallai oherwydd bod yr enwau a’r hen chwedlau yn ffres iawn yn fy meddwl i. Mi wnes i dreulio misoedd yn ddiweddar yn cyfieithu straeon Saesneg ar gyfer plant yn The Mab – sydd hefyd yn werth ei ddarllen, ond ar gyfer criw iau, ac yn ddrytach – £18.99 – ond efo lluniau lliw, hyfryd.

Dyma enghraifft o’r problemau cyfieithu ges i. Sut fyddech chi wedi ei wneud o tybed?!

Ta waeth. Y peth ydi, dwi’n nabod fy Mabinogi. Ond faint o’r arddegau sydd? Stori Branwen efallai, a Blodeuwedd o bosib, dibynnu lle dach chi’n byw. Oes angen gwybod pwy ydi pwy er mwyn mwynhau stori Manawydan Jones? Dwi’m yn siŵr. Mae’n sicr yn help, ac mi ges i deimlad efallai y byddai’r holl enwau yn drysu neu lethu’r darllenwyr llai amyneddgar. Ond efallai ddim. Mi fydd yn ddifyr cael gwybod!

Mae angen bod â Chymraeg eitha da i’w deall a’i darllen hi yn fy marn i (gyda llaw, er gwaetha’r ymdrech i neud Mogs yn Gog – fyddai o ddim yn deud ‘lan’ am ‘fyny’!) Dyma’r bennod gynta i chi gael blas o’r arddull. Ydi, mae’n pendilio nôl a mlaen rhwng yr heddlu a stori’r rhyfelwyr – sy’n gweithio’n dda i mi.

A dyma dudalen o’r canol, pan mae Manawydan a’i gyfeillion newydd yn gorfod gwneud tasgau i’w profi:

Roedd y cynnwrf a’r tasgau a’r cyfeillgarwch a chymeriad Manawydan yn gweithio i mi. Ond mi faswn i wedi licio dod i nabod ambell gymeriad arall yn well, fel Alys a Mogs ei ffrindiau newydd, ac Arthur y snichyn, ond dan ni’n siŵr o gael mwy yn y dilyniant.

Un cwestiwn arall, a chwestiwn mae’r arddegau yn siŵr o’i ofyn: pam nad yw’r rhyfelwyr cyfoes yn defnyddio gynau i ladd ei gilydd? Os oes ‘na gyfeiriad at hynny yn y llyfr, wnes i ddim sylwi, sori, a dwi’n rhy llawn o blincin Covid i fynd yn ôl drwyddi eto efo crib fân. Ond dyna gadwodd fi’n effro neithiwr. Dwi ddim ISIO gynau, mae cleddyfau’n llawer mwy o hwyl, ond… jest gofyn.

Edrych mlaen at y dilyniant yn arw.

Manawydan Jones: Y Pair Dadeni gan Alun Davies. Y Lolfa. £8.99

Hedyn / Seed Caryl Lewis

Nofel hyfryd arall gan Caryl Lewis, ar gyfer plant tua 9+ (ac oedolion fel fi). Dyma’r broliant ar y cefn:

A dyma’r tudalennau cyntaf i chi gael syniad:

A dyma lun o Caryl rhag ofn eich bod wedi bod yn byw mewn ogof a ddim yn gwybod pwy ydi hi:

Macmillan Childrens Books gyhoeddodd y fersiwn Saesneg, Seed, a Meinir Wyn Edwards (y flonden) Y Lolfa sydd wedi ei haddasu i’r Gymraeg. Mae hi wedi cael hwyl arni hefyd.

Ond mi gafodd Caryl andros o hwyl yn ei sgwennu yn y lle cynta. Mae’n llawn bob dim dwi’n ei hoffi: hud a lledrith, antur, dawnsio, garddio, natur, cyfeillgarwch a theidiau/tadau-cu chydig bach yn boncyrs. Mae na bob math o themàu ynddi – rhai pwysig iawn, ond does ‘run yn llethu’r stori na’r antur. A dwi’m isio sôn gormod amdanyn nhw fan hyn, rhag ofn i mi ddifetha’r profiad o ddarllen i chi. Ond ocê ta, mae ‘na gymeriad byddar yn y nofel. Mae ei stori hi yn hyfryd hefyd.

Mae na luniau bach difyr bob hyn a hyn:

Mae’r antur yn dechrau efo Marty’n plannu’r hedyn. Edrychwch sut dan ni’n cael gwybod bod rhywbeth hudol am yr hedyn hwn… cynnil a llawn cyffro!

Ia, hedyn pwmpen ydi hi – ac ydi, mae’n tyfu’n anferthol. Ond be maen nhw’n ei neud efo hi? Aha. Bydd raid i chi ddarllen y llyfr eich hun i gael gwybod!

£7.99 ac yn werth pob ceiniog.

Diffodd y Golau a Sedna a’i Neges O’r Arctig

Mae Twitter yn handi weithiau. Gweld hwn wnes i:

Ysgol Rhydypennau

#DiwrnodEmpathi Bl.5 yn pleidleisio dros y cymeriad o lyfr sy’n dangos yr empathi fwyaf tuag at y cymeriadau eraill. 1af = Sam o ‘Diffodd y Golau‘ gan Manon Steffan Ros

Dow. Do’n i rioed wedi clywed am y llyfr hwnnw. Yn ôl gwales.com mae o allan o brint, ond mae’r llyfrgelloedd yn lefydd hudol a ges i gopi bron yn syth.

Yn ôl gwales.com eto: “Dyma nofel ar gyfer plant 9-11 oed sy’n cefnogi addysg ariannol yn unol â gofynion penodol y Fframwaith Llythrennedd a Rhifedd. Mae’r nofel yn rhan o Gyfres y Geiniog, sy’n cynnwys 4 nofel, ac maent i gyd ar gael yn y Saesneg o fewn y gyfres Money Matters.”

Dwi’n cofio Manon yn sôn ei bod wedi sgwennu llwyth o lyfrau yn delio gyda syms, ac fel rhywun sy’n tueddu i fynd i banig pan dwi’n clywed y gair ‘syms’ neu ‘mathemateg’, do’n i ddim yn meddwl y byddwn i’n cael fy machu. Ond wyddoch chi be – ro’n i’n anghywir!

Fel hyn mae’n dechrau:

Dan ni’n symud yn ôl a mlaen o leisiau Sam a Mai, dau efaill efo cymeriadau gwahanol iawn. Dyma fwy o Mai (a’r stori) i chi:

A dyma beth o lais Sam – sy’n darganfod ei fod yn un da am weithio pethau allan wedi’r cwbl:

A dwi’n cytuno efo Ysgol Rhydypennau, mae o’n dangos llawer iawn o empathi. Mae o’n foi hyfryd o annwyl a chlên. Mae Mali chydig yn fwy styfnig ac yn ei chael hi’n fwy anodd i faddau…

Maen nhw’n deud 9-11 oed, ond dwi’n gweld hon yn gweithio i blant hŷn hefyd, ac oedolion. O ran themàu, mae gynnoch chi rifyddeg – oes, yn amlwg, ond hefyd ceisio byw heb bres, a’r pwysau sy’n cael ei roi ar bobl i brynu a gwario ar stwff yn ddi-angen (prynwriaeth/consumerism), empathi, maddau, priodas a theulu yn chwalu, perthynas rhieni a’u plant, tlodi, tyfu i fyny, mwynhau byd natur o’ch cwmpas chi – bob dim! Chwip o nofel – benthyciwch gopi o’r llyfrgell os ydi o wir allan o brint. Am ddim i chi ac mi geith Manon 11.29c am bob benthyciad.

A sôn am fwynhau byd natur o’ch cwmpas chi a’r pwysau sy’n cael ei roi ar bobl i brynu a gwario ar stwff yn ddi-angen, dyna rai o themàu llyfr newydd sbon – sydd ddim allan o brint: Sedna a’i Neges o’r Arctig wedi’i sgwennu a’i ddarlunio gan Jess Grimsdale.

Y Mari Huws sydd wedi ei addasu ydi’r Mari sydd ar Ynys Enlli ar hyn o bryd, y Mari ffilmiodd raglen wych ar gyfer S4C nôl yn 2018: ‘Arctig: Môr o Blastig?’, oedd yn cynnwys sgyrsiau efo Jess Grimsdale, gan fod y ddwy ar yr un llong ac yn ran o’r un tîm oedd yn chwilio am feicro-blastigau i drio dangos i bobl yr effaith mae’r rheiny’n ei gael ar yr Arctig (dwi’n siŵr mai Mari ydi’r hogan gwallt melyn efo camera sydd i’w gweld ar y llong yn y darluniau!).

Mae’r darluniau’n wirioneddol drawiadol, a dyma fy ffefryn:

Ond fel hyn mae’r stori’n dechrau:

Mae na bethau rhyfedd, lliwgar yn dod i’r lan o hyd a neb yn siŵr be yden nhw.

Ia, y meicro blastigau neu’r nurdles, ac maen nhw’n gneud anifeiliaid – a phobl – yn sal.

Felly mae na griw yn mynd ar long (fel y gwnaeth Mari a Jess) i weld o ble maen nhw’n dod a pham.

Ond mi fydd raid i chi ddarllen y llyfr i gael gwybod pam fod Sedna’n gegagored!

Felly os dach chi angen llyfr ar gyfer prosiect ar yr amgylchedd neu effaith plastig ar ein planed ni, mae hwn yr union beth (a Cadi dan y Dŵr hefyd wrth gwrs….) Stori sy’n bwysig i’w rhannu a lluniau sy’n hynod o effeithiol. Mae’r stori’n cyfuno hud a lledrith chwedlau hefyd.

O ran ystod oedran, maen nhw’n deud 5-8 ond yn fy marn i, dach chi byth yn rhy hen i lyfr lluniau.

Dau lyfr gwerth chweil felly, efo negeseuon pwysig IAWN.

Ynyr yr Ysbryd a’r Dylwythen Deg

Mae’n anodd adolygu llyfr gan rywun sy’n ffrind i chi, a dwi’n nabod Rhian Cadwaladr ers y coleg, ac wedi gweld ei merch Leri, yr arlunydd, yn datblygu ei sgiliau dros y blynyddoedd, felly os dach chi isio credu mai dim ond bod yn glên efo ffrind ydw i, iawn. Gewch chi feddwl hynny. Ond mi wnes i wir fwynhau darllen hon a dwi’n meddwl y bydd plant 3-7 oed yn ei mwynhau hefyd.

Efallai na fydd plant bach wedi sylwi eto bod sanau yn mynnu mynd ar goll, ond mi fydd yr oedolion sy’n darllen efo/iddyn nhw yn bendant wedi gwneud! Felly mi fydd y stori’n plesio ar draws y cenedlaethau.

Stori arall am Ynyr yr ysbryd bach hynod annwyl ydi hi:

Ia, mam arall sy’n rhy brysur i chwarae efo’i phlentyn DRWY’R amser, ac mae’n anodd i ysbryd bach wneud ffrindiau:

Difyr ydi’r dewis o froga yn hytrach na llyffant a’r gair ‘bolaheulo’ – gair deheuol ydi bola, ond mae bolaheulo yn air mor dda, dipyn gwell na ‘torheulo’ yn fy marn i, mi ddylai gael ei fabwysiadu a’i ddefnyddio dros Gymru gyfan, ac efo plant bach mae dechrau ynde.

Beth bynnag, mae Ynyr yn trio gwneud ffrindiau efo nifer o greaduriaid eraill, ond unai dydyn nhw ddim yn gallu ei weld o neu ei ofn o. Mae o’n dechrau teimlo’n drist, nes iddo fo gyfarfod Pip y dylwythen deg sy’n gallu ei weld o!

Ond dydi hi ddim angen ffrindiau, diolch yn fawr… mae hi’n trio ei anwybyddu, achos mae hi’n dylwythen deg fach hynod o brysur – sy’n casglu sanau:

Bydd raid i chi brynu eich copi eich hun (Gwasg Carreg Gwalch £6.50) neu fenthyg o’r llyfrgell (yr awdur yn cael 9.5c) er mwyn cael gwybod be sy’n digwydd, ond mi wnai ddeud ei bod hi’n stori fach hyfryd am ddal ati, dyfalbarhau, a phwysigrwydd cyfeillgarwch a chydweithio. A sanau.

Mae’r fam a’r ferch wedi cydweithio’n dda iawn unwaith eto, ac mae’r holl sanau gwahanol yn siwtio arddull Leri Tecwyn i’r dim!

Mwynhewch.

Lledrith yn y Llyfrgell

Wel dyma i chi be ydi bargen! Dim ond £1, neu am ddim gan eich llyfrwerthwr lleol a’r Lolfa Cyf ar Ddiwrnod y Llyfr – gawsoch chi un, do? Wel, ges i un drwy’r post, ond dim ond rŵan dwi’n cael cyfle i sbio arno fo (DWI’N BRYSUR!) a wir i chi, mi wnes i hedfan drwyddo fo.

Dyma’r dudalen gyntaf:

W! Mae’r llun yn dangos sgrifen y dudalen gefn fel’na tydi? Dydi o ddim mor ddrwg â hynna go iawn, wir yr! A be dach chi’n ddisgwyl am £1? A phun bynnag, mae’r stori’n llawer gwell na’r papur mae hi wedi ei hargraffu arni.

Anni Llŷn ydi’r awdur,

Wps, sori, na, nid Anni Llyn ydi hwn

Hon ydi Anni. Ffiw.

ac mae ei llais a’i harddull hi’n neidio oddi ar y dudalen, yn llawn dywediadau Cymreig a bywiog fel ‘llaesu dwylo’, ‘Naci’n tad’ a ‘Ara deg mae dal iâr…’

Mae’r enwau’n glincars, o enw’r dre ledrithiol Llanswyn-ym-Mochrith (swyn a rhith… da ydi hi de) i enwau’r cymeriadau: Mrs Surbwch am yr Arolygydd Llyfrgelloedd sy’n casau plant – a bob dim dan haul os dach chi’n gofyn i mi, a Slewjan a Sloj am yr efeilliaid sy’n glanhau ffenestri efo’u mopiau o wallt hynod o hir.

Dwi, wrth gwrs, fel un sy’n caru llyfrau a llyfrgelloedd yn meddwl bod y stori’n hyfryd am fod Chwim, y prif gymeriad yn caru darllen – ‘mae’n darllen yn ei gwely, darllen wrth wisgo, darllen wrth frwsio’i dannedd, darllen wrth adael parseli…’

A wyddoch chi be? Dwi yr un fath yn union. Nacydw, dwi’m yn DARLLEN wrth frwsio nannedd, ond dwi’n gwrando ar lyfr ar fy ffôn! Wir yr. A brwsh dannedd trydan sy gen i felly mae’n swnllyd – ond dwi’n dal ddim isio pwyso’r botwm ‘pause’ os dwi’n mwynhau’r llyfr…

Dyma i chi dudalen wnes i ei mwynhau’n arw:

Llawn bywyd ac addewid tydi? Ond dwi ddim am ddeud mwy rhag i mi ddifetha’r syrpreis sydd i ddod rhwng y tudalennau. Ond os dach chi ddim eto wedi dallt pam fod rhai ohonon ni’n CARU llyfrau – mae’r llyfr hwn yn ei egluro i’r dim. Mae na botensial am gyfres o lyfrau yn y syniad yn fy marn i.

Ymddiheuriad

A rŵan – dwi am ymddiheuro am fod mor dawel ar y blog yma, ond rhwng fy llyfrau fy hun, y gwersi dwi’n eu dysgu a phobl sydd isio gwersylla yn ein maes carafanau ni, a thrio gweld y teulu (sy’n tyfu) a mynd i ysgolion neu wneud sesiynau arlein, mae hi wedi bod yn rhemp acw!

Dwi’n addo gwneud mwy o ymdrech.

Ond ddoe mi ges i sesiynau hyfryd efo plant CA 1 ysgolion Powys – dros y we. A dyma i chi rai o’r lluniau roddwyd wedyn ar Twitter:

Methu cynnwys y rhai sy’n cynnwys fidios am ryw reswm. Ond mae gen i CA2 Powys fory! Edrych ymlaen yn arw.

O, ac os oes ‘na oedolyn acw isio ennill pecyn o lyfrau Gwasg y Bwthyn a phecyn o ddanteithion i’r ci, cofiwch am y gystadleuaeth yma:

Cystadleuaeth Prawf MOT!

Tynnwch lun ohonoch chi a’ch ci, efo copi o Prawf MOT, nofel newydd wych Bethan Gwanas

Rhowch o ar eich cyfrif Trydar, neu Facebook neu Instagram, a’n tagio ni  ̶  Gwasg y Bwthyn!  

Neu anfonwch eich cais i:  marred@gwasgybwthyn.co.uk neu meinir@gwasgybwthyn.co.uk

Beirnaid: Richard Jones 

Dyddiad cau 31 Mawrth.

Gwobr: Pecyn o lyfrau Gwasg y Bwthyn a phecyn o ddanteithion i’r ci!

Ac os dach chi isio gweld Gai Toms a fi yn mwydro am gŵn:

https://amam.cymru/carudarllen/prawf-mot-gan-bethan-gwanas

Ac os am wrando ar fersiwn stiwdio o gân hyfryd Gai:

Mae hynna’n ddigon am y tro – mae gen i lyfr i’w sgwennu!