Cyngor i sgwennwyr – a phawb, a deud y gwir

Wrth fy modd efo hwnna.

Awdures ( a bardd, actores, cantores a dawnswraig) oedd Maya Angelou, fu farw llynedd.

Mi sgwennodd hi doreth o lyfrau, a’r mwya enwog: “I know why the caged bird sings.”

Mae’n gywilydd gen i gyfadde, ond dwi’m yn meddwl mod i wedi ei ddarllen. Mi wnai rwan! Wel, yn fuan. Mae’r pentwr wrth fy ngwely fel mynydd, ond dwi’n benderfynol o ddarllen hwn.

A wyddwn i rioed mai hi oedd nain Kunta Kinte yn ‘Roots’, cyfres deledu fu’n gwneud i mi grio bob dydd Sul ar ddiwedd y 1970au. Dyma hi:

Taflenni Adnabod Awdur

Dwi’n meddwl bod un o’r rhain wedi ei wneud am bawb sy’n sgwennu llyfrau Cymraeg ar gyfer plant y dyddiau yma. Os oes gynnoch chi hoff awdur yr hoffech chi wybod mwy amdanyn nhw, cysylltwch efo Cyngor Llyfrau Cymru.

Dyma un amdana i sydd braidd yn hen bellach – 2001.

Yn y cwestiwn olaf – ‘Beth sy’n gwneud i chi chwerthin?’ mi soniais i am fy nai oedd bron yn bedair oed.

Mae hwnnw’n 17 oed rwan, wedi gadael yr ysgol ac yn slaff o hogyn mawr sy’n chwarae pêl-droed i Academi Wrecsam!
Fo ydi’r un ar y dde…
Ac er mod i wedi trio ngorau efo fo, dydi o ddim yn darllen llawer yn anffodus.

Ond yn ôl at y taflenni a gwybodaeth am awduron: ydach chi’n meddwl ei fod o’n bwysig? Ydi gwybod mwy am awdur yn bwysig er mwyn gallu mwynhau llyfr?
Dwi’n meddwl bod unrhyw fath o sylw i awduron yn bwysig, ond mi fyswn i’n deud hynny wrth gwrs! Mae angen mwy o luniau, mwy o holiaduron, mwy o adolygiadau, mwy o flogiau fel hyn – bob dim. Felly dyma lun da, dwi’n ei hoffi ohona i efo plant ysgol:

Ond fel darllenydd, mi fydda i wrth fy modd yn gwybod mwy am fy hoff awduron ac yn eu clywed yn siarad. Dyma fi efo un o fy hoff awduresau Saesneg ( oedolion), Kate Atkinson.

Mae hi’n casau cael cymryd ei llun, ond sbiwch hapus ac wedi cynhyrfu ydw i!

Syniadau sut i ddod a llyfrau’n fyw

Athrawon cynradd! Angen syniadau sut i ddod a llyfrau’n fyw? Dyma wefan allai fod o gymorth mawr i chi. Wel, dwi wedi gwirioni beth bynnag!

http://www.picturebookplays.co.uk/home/

Julia Donaldson, awdures bron i 200 o lyfrau, yn cynnwys The Gruffalo, sydd wedi ei baratoi o, felly mae hi’n gwybod ei stwff!

A dwi’n hoffi’r gerdd yma sgwennodd hi am hud llyfrau. Da tydi?

I opened a book and in I strode.
Now nobody can find me.
I’ve left my chair, my house, my road,
My town and my world behind me.

I’m wearing the cloak, I’ve slipped on the ring,
I’ve swallowed the magic potion.
I’ve fought with a dragon, dined with a king
And dived in a bottomless ocean.

I opened a book and made some friends.
I shared their tears and laughter
And followed their road with its bumps and bends
To the happily ever after.

I finished my book and out I came.
The cloak can no longer hide me.
My chair and my house are just the same,
But I have a book inside me.

Zonia Bowen a Rhaglen Tudur Owen

Dim sylw i lyfrau plant ers sbel, dwi’n gwybod – ond dwi’n aros i glywed pa lyfrau sydd wedi eich plesio chi, tydw! Cofiwch ddeud. Mae’n bwysig gadael i bobl eraill wybod am lyfrau da, difyr, dach chi methu eu rhoi i lawr.

Felly llyfrau oedolion sy’n cael sylw gen i y tro yma.

Os ydi eich mam neu eich nain chi yn debyg i fy mam i, a ddim yn darllen yn aml iawn, ond â diddordeb mawr mewn bywydau bobl eraill, be am dynnu eu sylw at hwn?

Dy Bobl di fydd fy mhobl i, Hunangofiant dynes o’r enw Zonia Bowen ( sy’n nain i fand y Plu a’r rhan fwya o Bandana)

ydi o, a Saesnes wedi dysgu Cymraeg ydi hi, ond mi ddysgodd yr iaith cyn bod gwersi Cymraeg ar gyfer oedolion yn bod. Pan ddarllenais i’r llyfr, ro’n i wedi gwirioni; mae hi mor onest am bob dim, mae’n chwa o awyr iach! Ac mae Mam wedi deud wrtha i heddiw ei bod hi methu rhoi’r llyfr i lawr, ac mai dyma’r llyfr Cymraeg gorau erioed iddi hi ei ddarllen.

Mae Zonia’n sôn am ei magwraeth yn Lloegr ( hollol wahanol i ni yng Nghymru) a sut daeth hi i Gymru a sut a pham ddysgodd hi’r Gymraeg – a Llydaweg – a beth mae hi’n ei gredu ynddo fo o ran crefydd ( dydi hi ddim yn ddynes capel!) a sut nath hi a merched eraill o bentref y Parc sefydlu Merched y Wawr a pham wnaeth hi adael wedyn – a llawer, llawer mwy – difyr, difyr, difyr. Soniwch wrth eich mam/nain/modryb/athrawon. Ond mi fyddai unrhyw ddyn gwerth ei halen yn mwynhau stori hynod Zonia Bowen hefyd.

Llyfr sy’n bendant ar gyfer oedolion ydi hwn hefyd:

Sais gan Alun Cob, a dyma’r llyfr fyddwn ni’n ei drafod ar raglen Tudur Owen ar Radio Cymru bnawn Gwener Chwefror 20fed.

Mi fyddan nhw wedi cael digon o amser i’w ddarllen o erbyn hynny, siawns!
Ro’n i’n ei ddarllen o ar yr awyren i ac o Amsterdam ganol Ionawr – dyma fi yn y maes awyr:

Felly beryg y bydda i wedi anghofio’r stori erbyn Chwefror yr 20fed! Ond na, dwi’m yn meddwl… mae’n stori sy’n drysu’ch pen chi ond mewn ffordd dda. Gawn ni weld be fydd barn y lleill ynde?

Llyfrau i godi gwên

Y tro nesa fydda i’n mynd yno, dwi’n gobeithio clywed gan blant Ysgol Bro Cinmeirch pa lyfrau sydd wedi gwneud iddyn nhw wenu a chwerthin. Yn y cyfamser, dwi wedi bod yn pori drwy ambell un fy hun.

Mae Llyfr Mawr y Pants allan ers 2006, ac mi brynais gopi i fy nai, Daniel ( fo ydi’r un tal efo cap yn y llun yma)

Ond roedd o dipyn iau pan rois i’r llyfr iddo fo, ac mi fuodd o’n rhowlio chwerthin – am sbel o leia. Dydi o’m yn foi am lyfrau. Mwy o foi pêl-droed. Ond roedd o’n hoffi’r pethau gwirion sydd yn y llyfr yma gan Daniel a Mathew Glyn. Jôcs a ffeithiau am rechu, trôns ac ati – bingo.

Mi blesiodd adolygydd Gwales.com hefyd, sbiwch:

Adolygiad Gwales
Sôn am chwerthin! Dyma lond trol hollol ddi-chwaeth o ffeithiau, jôcs, straeon, posau, cwisiau, awgrymiadau, a ryseitiau sy’n sicr o apelio at blant 7-12 oed (a phlant mawr hefyd). Mae’n llawn o gyfeiriadau at drôns, mynd i’r tŷ bach, rhechu, tisian – hynny yw yr union bethau mae bechgyn bach yn arbennig o hoff o greu jôcs amdanynt. Mae cartwnau Chris Glynn yn ychwanegiadau ardderchog at yr hiwmor.

Dylai bod copi o hwn ym mhob cartref a dosbarth yng Nghymru – bydd hyd yn oed y darllenwyr mwyaf anfoddog yn ysu i gael eu dwylo anarchaidd ar hwn!

Bethan Hughes

Ond barn bobol iau na ni fysa’n neis. Be dach chi’n ei feddwl o’r llyfr?

Mi fues i’n pori drwy hwn hefyd:

Llwyth o gerddi byr ac nid mor fyr, lloerig a gwirion ac nid mor wirion â hynny am wahanol anifeiliaid. Roedd un ohonyn nhw yn ddarn gosod llefaru yn yr Urdd sbel yn ôl – cofio ‘Os na cha i gi at y Dolig…’?

Ro’n i’n hoffi hon hefyd:

Mae o wedi ei anelu at blant 7-9 oed, ac mae hwn allan ers sbel hefyd: 2003. Mi wnes i fwynhau y rhan fwya o’r cerddi, ond nid pob un, rhaid cyfadde. Be amdanoch chi?

Mi fyswn i, yn bersonol, wedi hoffi cael gwybod mwy am y beirdd. Dim clem pwy ydi ambell un. A dyna sy’n braf am y gyfrol hon ar gyfer oedolion:

Mae ‘na lun a darn byr am awduron bob un o’r straeon.

Rhywbeth i’w ystyried ar gyfer llyfrau eraill sydd â mwy nag un awdur? Neu efallai nad oes gan blant ddiddordeb yn yr awduron ac mai jest fi sy’n fusneslyd… neu’n hoffi cael sylw a gweld fy llun fy hun ynde…;)

Mae ‘na domen o lyfrau plant efo cerddi ynddyn nhw rwan, a dwi newydd brynu y ddau yma:

Stwff da ynddyn nhw! A rhai fydd jest y peth ar gyfer fy nghriw i o ddysgwyr sydd isio llefaru yn Eisteddfod y Dysgwyr… nid dim ond ar gyfer plant mae’r rhain!