Yr Horwth – nofel ffantasi

Dwi newydd orffen darllen Yr Horwth, y nofel gyntaf mewn cyfres ffantasi newydd i bobl ifanc gan Elidir Jones. Mi wnai gyfaddef yn syth i mi gael trafferth efo hi ar y dechrau, ond efallai mai arna i oedd y bai am hynny, nid y llyfr. Mae rhywun wedi blino ddiwedd nos tydi? A doedd fy mhen i ddim yn gallu delio efo’r holl gymeriadau ar y dechrau; ro’n i’n gorfod ail-ddarllen yr un tudalennau yr ail a’r trydydd noson.

Dyma un o luniau Huw Aaron o rai o’r cymeriadau cyntaf i ni ddod ar eu traws:

OND – a sylwer ar y llythrennau breision yn fan’na – pan wnes i fachu amser call i roi mwy o sylw iddi yn yr haul yn yr ardd, mi ges i fy machu go iawn! Roedd y stori’n cydio a’r cymeriadau’n glir, a nefi, mi wnes i fwynhau.

Felly, os fyddwch chi, fel fi, wedi drysu ar y dechrau, daliwch ati – mi fydd o werth o.

Dyma’r dudalen gyntaf i chi gael blas o’r arddull:

A dyma dudalen arall, sy’n dangos peth o’r ddeialog, ac yn cyflwyno Heti, un o fy hoff gymeriadau:

A dyma lun o chwip o gymeriad arall, Sara o’r Coed (gafodd ei magu yn y coed) ac sy’n gogydd gwbl anobeithiol:

Mae ‘na gymeriadau gwrywaidd wrth gwrs, ac mae’r rheiny’n cydio hefyd, fel Pietro y mynach a Nad y consuriwr – hiwmor gwych gan hwnnw.

Do’n i ddim yn siŵr am y lluniau i ddechrau. Oes eu hangen? A fyddai’n well gadael i ni eu dychymygu ein hunain? Roedd y map cyntaf un o Diroedd Gwyllt y De braidd yn rhy ffidli i mi; ro’n i angen mwy o ofod gwyn i fedru ei “ddarllen.” Ond ar y llaw arall, ro’n i wrth fy modd efo lluniau fel hwn:

Roedd y lluniau o’r gwahanol greaduriaid peryglus/od mae’r criw yn eu cyfarfod yn ddifyr hefyd. A wnes i rioed feddwl y byddwn i’n syrthio mewn cariad efo mwydyn neu bry genwair anferthol a hynod ddiolwg, sy’n gallu cnoi drwy graig, ac sydd ddim hyd yn oed yn dweud gair o’i ben. Ond wir i chi, rhywsut, mae Elidir Jones wedi llwyddo i greu cymeriad arbennig, a rhoi enw cwbl annisgwyl ond perffaith iddo fo hefyd. Bydd raid i chi ddarllen Yr Horwth eich hun i weld be ydi’r enw a pham mod i wedi dotio cymaint at fwydyn.

Ro’n i wrth fy modd efo’r stori a dychymyg a hiwmor yr awdur, a dwi wir yn edrych ymlaen at weld be fydd yn digwydd nesa yng nghyfres Chwedlau’r Copa Coch. Ond fydd hi’n gwerthu? Dyna’r broblem efo llyfrau ffantasi yn Gymraeg erioed am ryw reswm, ac yn bendant, mae angen mwy o farchnata ar hon. Does fawr neb wedi clywed amdani, ac yn sicr nid y bobl ifanc. Ond os dach chi’n berson ifanc sy’n mwynhau darllen – rhowch gynnig arni da chi. Mi wnaeth yr oedolyn yma ei mwynhau hi, felly does dim angen i chi fod yn ifanc chwaith! Ond dwi’n deud y bregeth honno o hyd tydw?

Athrawon, rieni, lyfrgellwyr, darllenwch hon er mwyn gallu ei hargymell i ddarllenwyr ifanc sy’n chwilio am rywbeth gwahanol. Hoffi Lord of The Rings? Wel, triwch yr Horwth. Dwi wedi sylwi bod y rhan fwyaf o nofelau ffantasi Saesneg ar gyfer pobl ifanc wedi eu sgwennu gan – a’u hanelu at – ferched, y dyddiau yma. Dyn sgwennodd hon, dyn sy’n amlwg wedi gwirioni efo’r genre ffantasi, ac mae ‘na flas cwbl wahanol iddi.

Ble’r aeth yr haf? Mae o wedi diflannu a minnau wedi bwriadu gwneud cymaint… ond dyna be sy’n digwydd pan dach chi’n trio gorffen nofel a gweithio mewn maes carafanau yr un pryd. Y bont ger ein gwersyll ni ydi honna yn y llun gyda llaw, ond fis Tachwedd llynedd. Mae ‘na englyn wedi ei gerfio i garreg ynddi, er gwybodaeth.

Ta waeth, ro’n i wedi bwriadu mynd i Ganolfan y Celfyddydau, Aberystwyth cyn Awst 22 i weld arddangosfa ‘Darlunwyr Cymreig | Welsh Illustrators’ o arlunwyr llyfrau plant dros y blynyddoedd. Ond dyma ni – ganol fis Medi a wnes i’m cyrraedd, drapia. Fuoch chi yno? Ges i golled?

Roedd ‘na rai yn luniau o lyfrau sy’n cael eu hystyried yn glasuron: Sali Mali a Sion Blewyn Coch, Rala Rwdins, Deian a Loli ac ati.

A lluniau gwych Elwyn Ioan ar gyfer llyfrau Cadwgan:

Ond weles i mo’nyn nhw! Gawn ni arddangosfa arall, fwy yn rhywle yn fuan os gwelwch yn dda?

Ymddiheuriadau hefyd, dwi ddim wedi cael llawer o amser i ddarllen llyfrau plant chwaith – rhai oedolion sydd wedi bod yn fy hudo yn ddiweddar, a dwi wir wedi mwynhau Babel (y nofel steampunk/agerstalwm gyntaf erioed yn Gymraeg) gan Ifan Morgan Jones a Carafanio gan Guto Dafydd.

Gwenu a chwerthin a phorthi gyda Carafanio, a rhyfeddu at ddychymyg a phlotio clyfar Ifan yn Babel. Fydd yr un o’r ddwy gyfrol yn apelio at bobl sydd ddim yn hyderus iawn eu Cymraeg; mae’r iaith yn Babel yn o anodd ar brydiau, ond os ydach chi’n ddarllenwyr profiadol, wel ewch am rhain ar bob cyfri. Mae ‘na hymdingar o blot yn Babel, a rhywbeth i’ch synnu yn gyson, tra bod Carafanio yn fwy hamddenol – dywed yr awdur/prif gymeriad mai ystyr carafanio yw ‘derbyn nad yw bywyd mor gyffrous â’r disgwyl.’ Ha!

Dwy gyfrol gwbl wahanol, i’w darllen mewn ffyrdd gwahanol. Edrychwch ar y cloriau eto – maen nhw wir yn rhoi darlun i chi o dempo a naws y llyfrau. Do’n i wir methu rhoi Babel i lawr ar ôl y 2-3 pennod gyntaf, ond roedd hi’n braf gallu jest darllen pennod neu ddwy o Carafanio ar y tro a phendroni drostyn nhw heb deimlo brys i gydio ynddi eto. Byddai Babel yn gwneud chwip o ffilm, a dwi’n disgwyl clywed rhywun yn perfformio ambell ddarn o Carafanio ar lwyfan yr Eisteddfod, fel monolog.

O, a tydi ‘agerstalwm’ yn derm gwych am ‘steampunk’? Os nad ydach chi’n gwybod be ydi hwnnw, gŵglwch/ecosaiwch. A darllenwch Babel!

Llyfrau plant tro nesa, addo.