Llyfrau am fod yn wahanol

Dwi newydd orffen dwy nofel Saesneg ar gyfer pobl ifanc ( o CA2 i fyny), ac isio deud wrthoch chi amdanyn nhw.

Mae October, October gan Katya Balen yn nofel y byddwn i wedi gwirioni mhen yn lân efo hi pan ro’n i tua 9-12 oed – a hŷn. Ar y clawr cefn, y cwbl sy ‘na ydi:

We live in the woods and we are wild.

A dyna ni, wedi fy machu’n syth. Ro’n i wedi cael fy hudo gan y clawr hyfryd ‘na beth bynnag. Nice one, Angela Harding!

Nofel CA2 ydi hi, am ferch 11 oed sy’n byw yn y goedwig efo’i thad. Mae hi’n magu tylluan ifanc ac mae bob dim yn hyfryd nes i’w thad hi frifo a gorfod mynd i’r ysbyty. Wedyn mae’r ddynes yma sy’n galw ei hun yn fam iddi yn mynd â hi i Lundain. Trychineb. Dydi hi ddim wedi arfer efo pobl, sŵn, ceir, trenau, dim byd fel’na. A dyna fo, dwi ddim am ddifetha mwy o’r plot i chi.

Wrth fy modd efo’r syniad, y stori, y cymeriadau, y dylluan, bob dim. Cynnil, clyfar, ac yn cydio yn eich calon a gwrthod gollwng. Ei argymell yn llwyr.

O, ac mae’n werth nodi bod yr awdur wedi gneud Doethuriaeth (Masters) ar yr effaith mae llyfrau’n ei gael ar blant awtistig.

Yr ail lyfr ydi A Kind of Spark gan Elle McNicol. O. Mam. Bach. Mae’n stori am blentyn awtistig gan awdur sy’n awtistig ei hun, a nefi, mae hynny’n bwerus.

Chwip o stori, yn ddoniol, yn emosiynol ac wedi ei sgwennu’n arbennig o dda, ac mi fydd pawb isio blingo’r blincin athrawes!

Dylai pawb, yn rieni, athrawon, unrhyw un dan haul, a phlant hŷn na’r oedran targed (CA2) ddarllen hwn, boed eich bod yn nabod rhywun awtistig neu beidio. Mae’n egluro cymaint mewn ffordd hyfryd o grefftus a gonest. Ro’n i’n gegrwth ar ôl ei roi i lawr, ac wedi mwynhau yn arw.

Roedd cymharu’r ffordd fyddai pobl ers talwm yn pigo ar ‘wrachod’ a’r ffordd mae pobl heddiw yn dal i bigo ar unrhyw un sy’n ‘wahanol’ yn glec effeithiol iawn hefyd.

I loved both these books. All about being different. Vive la différence.

Brenin y Trenyrs, nofel i blant 10+

Ieee! Nofel wreiddiol arall ar gyfer darllenwyr tua 10-14 oed, neu 9+ os ydach chi’n ddarllenwr da. Ac awdur newydd hefyd, sef Pryderi Gwyn Jones. Dyma’r unig lun ddois o hyd iddo fo ar y we, a dydi o ddim yn debyg iawn iddo fo yn fy marn i, ond fo ydi o!

Mae o’n dysgu Cymraeg yn Ysgol Uwchradd Caereinion ers blynyddoedd, ac wrth ei fodd efo chwaraeon, yn enwedig pêl-droed. Ac athro arall o’r un ysgol ydi Huw Richards, wnaeth y gwaith celf. Ro’n i yn y coleg efo fo, yn yr un dosbarth drama, ond wyddwn i rioed ei fod cystal arlunydd.

Am be mae’r llyfr felly?

Wel, trenyrs, yn amlwg. Neu am fachgen sydd wedi mopio’i ben yn lân efo trenyrs. Ond mae o hefyd am ffrindiau – be ydi bod yn ffrind go iawn, teimladau cariad cynta, obsesiynau, byd ysgol ac ati.

Mae o wedi’i sgwennu’n dda iawn, yn fywiog a llawn hiwmor a dim gwastraff geiriau. Mae’r byd ysgol yn arbennig o fyw, ond does dim rhyfedd nag oes, gan mai athro uwchradd sgwennodd o.

Does dim rhaid i chi fod yn geek trenyrs i’w mwynhau o bell ffordd, ond mae’n siŵr y byddai’r nofel hon yn anrheg arbennig i rywun sydd wir yn ffysian am ei drenyrs. Ac mae ‘na filoedd ohonoch chi allan yna yndoes?

Dyma’r dudalen gynta i chi gael blas:

A dyma i chi flas o’r ddeialog ac un o’r darluniau:

A dyma i chi lun arall a blas o’r hiwmor:

Be ydi o am rai bechgyn a’u gwynt dwedwch? Mor hurt o falch o’u gallu i daro rhech yn gyhoeddus… Mi fues innau’n athrawes uwchradd ac roedd hyn yn digwydd yn weddol reolaidd. Mae’n atgoffa o fy nyddiau’n dysgu yn Nigeria hefyd, pan fyddwn i’n clywed pethau fel: “Miss Bethan, Audu had polluted the air!”

Felly ia, nofel ysgafn, hawdd iawn ei darllen ydi hi, ond fel yn hanes pob nofel ysgafn dda, mae ‘na bethau dwysach ynddi hefyd.

Mi wnes i wir fwynhau’r darnau ffeithiol am y byd trenyrs, fel hanes Jesse Owens, hanes sefydlu cwmniau Nike a Puma ac ati. Difyr dros ben, a dyma lun o’r awdur y tu allan i ffatri Adidas yn yr Almaen i brofi ei fod o unai’n geek neu’n awdur sy’n gwneud ymchwil trylwyr:

Bydd raid i chi ddarllen y llyfr i wybod pwy ydi’r cerflun.

£6.95, Gwasg Carreg Gwalch, ar gael drwy gysylltu efo’ch siop lyfrau leol ac mi fedran nhw drefnu i chi bicio i’w nôl, neu ei bostio. Neu os wnewch chi fenthyg copi o’r llyfrgell, mi geith Pryderi 9c – os ydi o wedi cofrestru efo PLR (Public Lending Right) felly gobeithio dy fod ti, Pryderi!