Mwy o Helynt a Sêr y Nos yn Gwenu

Ymddiheuriadau am beidio sgwennu dim fan hyn ers oes pys. Dwi’n darllen llwyth o lyfrau ond rhai oedolion ydyn nhw fwya ers tro, felly dyma ddau i chi ar gyfer yr arddegau, a dau blesiodd fi’n fawr:

Mwy o Helynt, Rebecca Roberts i gychwyn. Dilyniant i #helynt wrth gwrs. Ac mi nath i mi grio! Ond dwi ddim am ddeud pam – heblaw mai ar y diwedd ddigwyddodd o. Ro’n i yn fy ngwely a mwya sydyn roedd y gobennydd yn wlyb.

Dwi’n hynod falch bod cymeriad dewr, byrbwyll, ffraeth a doniol Rachel Ross yn ei hôl. Dwi’n gwybod y bydd nifer fawr o ddarllenwyr ifanc yn cytuno achos mi wnaeth #helynt  gydio yn eu dychymyg nhw go iawn. Roedd ’na ddarllenwyr llawer iawn hŷn wedi eu plesio’n arw hefyd. Dwi’n cofio’i thrafod hi efo llyfrgellydd wedi ymddeol ac roedd o wedi dotio.

Ar ôl gorfod gadael eu cartref yn y Rhyl wedi’r hyn ddigwyddodd efo Jason, y dyn a’i magodd hi, a’r dyn fu’n camdrin ei mam hi, mae Rachel wedi llwyddo i greu bywyd newydd. Mae’n byw efo’i mam a’i chwaer fach mewn rhan arall o ogledd ddwyrain Cymru ac wedi setlo mewn ysgol – wel, coleg chweched dosbarth newydd – mae ganddi gariad a bob dim, a hwnnw’n rhannu’r un hiwmor â hi a mae o’n “weirdo sy’n obsessed efo Avicii a Swedish House Mafia, ond dwinne’n weirdo sy’n obsessed efo Slipknot…” Mae hi’n dechrau dod i nabod Tony, ei thad go iawn hefyd, er mai yn y carchar mae hwnnw o hyd – ar gam, wrth gwrs. Ond dan ni’n gwbod y bydd Rachel mewn rhyw fath o helynt cyn bo hir… ai oherwydd Jason, sy’n mynd i gael ei ryddhau o’r carchar cyn bo hir? Gewch chi weld. Dwi ddim am ddifetha cynllunio gofalus yr awdur. Ond ro’n i’n gwingo am benodau, yn meddwl “Na, Rachel, paid…o, hec… dyma ni.” Mae isio ysgwyd Rachel weithiau. Ac nid hi yn unig chwaith – ro’n i isio sgrechian ar un o’r cymeriadau eraill ar un adeg. Y twmffat gwirion. Grrr. Ac wedyn roedd ’na gymeriad arall – wel! Dwi’n gwybod nad ydi trais byth yn syniad da ond tasai gen i fat baseball…

Dyna ddawn Rebecca: i wneud i ni falio am y cymeriadau (da) a bod isio iddyn nhw ddod allan o bob twll maen nhw ynddo. Ac mae Rebecca Roberts yn gallu creu chwip o dyllau. Dilyniant gwerth aros amdano. Ardderchog – eto. A dyma’r dudalen gyntaf i chi:

Mae ’na gymeriad tebyg iawn i Rachel yn Sêr y nos yn gwenu gan Casia Wiliam. Mae Leia wedi aros yn fy nghof i am hir. Mae hi’n gneud pethe dwl ac yn gyrru ei theulu’n hurt ac yn brifo pobl, ond mae hi’n berl o gymeriad, yn ddoniol, yn ffraeth, yn fyrbwyll ac mae angen ei hysgwyd* hithau hefyd ond dach chi’n dal i’w hoffi hi ac mae hi’n galon i gyd. *Gyda llaw, dwi ddim yn trio annog pobl i ysgwyd pobl ifanc – dywediad ydi o, iawn?

Mae ’na lwyth o gymeriade difyr yn y llyfr yma a deud y gwir, yn cynnwys hen bobl, ac mae geiriau Mary Jones yn y cartref henoed yn hyfryd. Nes i orfod rhoi’r llyfr i lawr ac anadlu’n ddwfn am hir cyn cario mlaen. Ond efallai mai’r busnes rhoi dŵr ar ben y lobsgows darodd dant efo fi. Wedi bod ene…

Hon ydi nofel gyntaf Casia ar gyfer oedolion ifanc, a nefi, mi wnes i fwynhau. Mi fysa hon, fel #helynt yn gneud drama lwyfan wych, a chyfres deledu. Mae ’na deimlad ‘Normal People’ amdani oherwydd ei bod hi am ddau berson ifanc yn trio gneud synnwyr o’u bywydau a’u perthynas ond nes i gymryd at gymeriadau Leia a Sam y boi beics yn llawer mwy nac at Connell a’r hogan ’na, methu cofio ei henw hi – o ia, Marianne.

Hon yn fy marn i ydi’r nofel orau i Casia ei sgwennu hyd yma. Mi wnes i feirniadu drafft o nofel ganddi yn yr Eisteddfod Genedlaethol ryw dro ac mae’r gwahaniaeth rhwng honna a hon yn dangos ei bod hi wir wedi dysgu a mireinio ei chrefft. Da iawn Casia! Ro’n i’n gwybod ers i mi dy glywed yn blentyn cynradd yn disgrifio hapusrwydd fel sglefrio ar enfys bod ’na botensial…

Dyma’r clawr cefn a’r dudalen gyntaf:

Mwy o Sara Mai

Ymddiheuriadau! Dwi methu credu/coelio mod i ddim wedi cael cyfle i sgwennu fan hyn ers cyn Dolig. Dwi wedi bod yn darllen LLWYTHI o lyfrau ond dim digon o nofelau Cymraeg gwreiddiol i blant, sori.

Ond dwi newydd orffen yr ail lyfr am Sara Mai a Sw Halibalŵ, sef Sara Mai a Lleidr y Neidr. Dyma’r clawr:

Ydi o cystal â’r cynta? Yndi/ydy! Cystal bob tamed yn fy marn i, ac mae na ddarnau ynddo fo wnaeth ddysgu gwers i mi (mwy am hynny nes mlaen)

Dyma’r dudalen gynta:

Do’n i ddim wedi clywed y gair ‘bolgodog’ tan rŵan chwaith.

A dyma dudalen wnaeth i mi wenu:

Mae hynny wedi codi blas gobeithio.

Felly pa ran ddysgodd wers i mi? Y wers mae Sara Mai yn ei dysgu am Jasmine, cariad ei brawd mawr, Seb. Mae gan Jasmine ewinedd hir, miniog a llais siwgr-candi-mêl; mae’n golur i gyd ac mae ganddi ofn nadroedd – neu’n esgus bod ganddi er mwyn cuddio tu ôl i’w chariad a gwneud iddo fo deimlo’n gry a dewr a gwarchodol. Wel, fel’na ro’n i’n darllen rhwng y llinellau o leia – ond mae Sara Mai yn bendant yn teimlo yr un fath â fi. Ond ydan ni’n iawn i bŵ-pŵian pobl fel Jasmine? Nacdan! Roedden ni’n dwy ar fai. A wnai mo’no fo eto – addo. Mae gen i ffrindiau a theulu sy’n addoli colur ac ewinedd hirion, miniog ac maen nhw’n bobol iawn. Neis hyd yn oed.

Ond mi fydd raid i chi ddarllen y llyfr i weld sut mae Sara Mai yn dysgu ei gwers. Mwy nag un wers â deud y gwir. Mi fyddwch chi’n gwingo – fwy nag unwaith – ac yn meddwl ‘Naaa Sara Mai! Be ti’n feddwl ti’n neud?’

Oes, mae ‘na neidr (peithon arbennig iawn) yn mynd ar goll ond mae ‘na lawer iawn mwy na hynny yn y nofel fach hyfryd hon.

O, a sbiwch: braf cael ymateb i’r llyfr cynta ar dudalen Clwb Darllen Cymraeg ar Facebook:

Mae Rebecca ac Ellie am fynd i brynu’r dilyniant ddydd Sadwrn – a dwi’n gwybod y bydd Ellie wrth ei bodd unwaith eto. Ac yn y sylwadau ar FB, yn ogystal â chanmol Sara Mai – a’r awdur Casia Wiliam wrth gwrs – mae cwpwl o famau wedi deud pa mor dda ydi cael deunydd gwreiddiol yn Gymraeg. Yn tydi! Dyna holl ddiben y blog yma – i drio tynnu sylw at y rhai gwreiddiol sy’n DAL i gael eu boddi gan y cyfieithiadau.

Ho hym.

Un am nofelau ydw i fwya wrth gwrs ond dyma ddau lyfr ffeithiol/gwahanol i chi:

Dau lyfr hardd a hyfryd a difyr iawn mewn gwahanol ffyrdd. Genod Gwych 2 wrth gwrs yn debyg iawn i’r cynta ond efo merched medrus gwahanol, yn cynnwys yr anhygoel Vulcana!

A llwyth o weithgareddau difyr y byddwn i wedi bod wrth fy modd yn eu gneud yn hogan ifanc. Fel dylunio dwy ffrog i Mary Quant – wir yr. Anodd credu, mi wn.

Straeon a feithiau arbennig o dda eto gan Medi Jones-Jackson a lluniau hyfryd gan Telor Gwyn.

IOGA

Ail lyfr Leisa Mererid a Cara Davies am ioga ydi ‘Y Wariar Bach’ – a dwi wrth fy modd efo’r teitl yna! Dyma rai o’r tudalennau cyntaf:

Mae’r geiriau a’r odlau wir yn “galw arnaf i” a dach chi byth yn rhy hen i drio bod yn seren wib.

Nac yn orila. Mae isio treiglo gorila yn does? Ond mae’n edrych yn od…

Dau lyfr hyfryd, sy’n cael y sylw maen nhw’n eu haeddu, gobeithio.

Go brin bod y 3 llyfr uchod yn y sêl llyfrau plant a phobl ifanc sy mlaen ar hyn o bryd. Dim clem pryd mae’n dod i ben, ond mae ‘na fargeinion i’w cael! Dan ni awduron wastad yn siomedig pan dan ni’n gweld ein llyfrau yn y bwced bargeinion, ac eleni – dwi yna! Wel, nid un o fy llyfrau gwreiddiol i dwi’n falch o ddeud, ond cyfieithiad. OND MAE’N CHWIP O GYFIEITHIAD! O lyfr Almaeneg, nid un Saesneg, os nad oeddech chi’n gwybod, ac mae o’n hilêriys. Er mai fi sy’n deud. Bachwch gopi am £3.50!

Gwobrau Tir na n-Og 2021

Llongyfarchiadau anferthol i’r ddwy ddaeth i’r brig eleni, sef Casia Wiliam a Rebecca Roberts!

Dyma’r tro cyntaf i’r ddwy ennill y wobr, a dwi’n gwybod eu bod nhw wedi gwirioni.

Ro’n i eisoes wedi deud pa mor wych oedd y ddwy nofel yn y blog yma – rhowch y teitlau yn y bocs chwilio os am weld be’n union ddywedais i. Ond os ydach chi’n rhy ddiog, wel, ro’n i’n canmol i’r cymylau.

Ro’n i hefyd wedi deud ei bod hi’n gystadleuaeth arbennig o glos eleni, ac mae hynny’n arwydd o’r ffordd mae’r byd cyhoeddi llyfrau Cymraeg i blant wedi ffynnu ac aeddfedu dros y blynyddoedd dwytha ‘ma. Felly llongyfarchiadau i bawb oedd ar y rhestr fer.

Ond diolch hefyd i’r gweisg a’r golygyddion am feithrin a chomisiynu llyfrau mor dda. Mae pobl o’r diwedd yn dechrau deall pa mor wych ydi llyfrau plant, ac oedolion yn mwynhau ein nofelau Cymraeg gymaint â’r plant/ bobl ifanc.

Diolch arbennig hefyd i’r beirniaid:

O’r top chwith fel bysedd y cloc, Alun Horan, Hywel James, Morgan Dafydd a Nia Morais. Cynhyrchydd teledu ydi Alun, awdur a chynorthwyydd dysgu ydi Nia, athro cynradd (ar gyfnod sabothol yn gweithio ar ei Ph.D) a sylfaenydd gwefan Sôn am Lyfra ydi Morgan, a Chadeirydd y panel oedd T Hywel James, sef cyn-Brif Lyfrgellydd Cyngor Gwynedd, ac un o’r llyfr-garwyr mwya dwi’n eu nabod! Mi fues i’n gweithio efo fo am rai blynyddoedd yng Nghaernarfon pan ro’n i’n hyrwyddo llenyddiaeth yng Ngwynedd – un o’r swyddi mwya difyr i mi eu cael erioed, ac iddo fo oedd llawer o’r diolch am hynny.

Os oes ‘na rywun yn gwbod ei stwff o ran llyfrau, Hywel ydi hwnnw. Dwi’n 100% siŵr ei fod o wedi bod yn Gadeirydd gwych (mae o’n dawel ond yn hynod graff a theg) a bod y lleill i gyd wedi dysgu lot ganddo fo, fel y gwnes i.

Da iawn bawb. Edrych ymlaen at wobrau 2022 yn barod!

Diffyg amrywiaeth a chynrychiolaeth mewn llyfrau plant o Gymru.

Yn bendant, mae angen i fwy o blant weld eu hunain mewn llyfrau Cymraeg, o ran y straeon a’r lluniau. Plant aml-hil, plant o dras gwahanol i’r rhai gwyn, Ewropeaidd arferol. Mi wnes i sôn am hyn a rhestru llyfrau addas fan hyn: Llyfrau i daclo hiliaeth

Ond mae angen mwy! Dyna pam wnes i ofyn i’r arlunydd Janet Samuel wneud un o’r cymeriadau yn antur nesaf Cadi: ‘Cadi a’r Gwrachod’ yn ddu. A dyma Dorti!

Tydi hi’n hyfryd? Dwi wedi gwirioni! Nac ydi, dydi hi ddim yn brif gymeriad, achos mae Cadi eisoes wedi ei sefydlu, ond mae hi’n gam i’r cyfeiriad iawn. Ac ia, gwrach ifanc ydi hi; mi fydd ‘na ddwy wrach – a dewin – yn y llyfr. Pam ddylai’r merched gael yr hwyl i gyd? Roedd angen dewin i gynrychioi’r bechgyn hefyd! Gewch chi weld Helen Felen a Caio Coch yn fuan, a’r llyfr gorffenedig erbyn mis Mehefin, gobeithio.

Os am lyfr i blant fymryn hŷn na darllenwyr Cadi, lle mae’r prif gymeriad o gefndir cymysg, mae ‘Sŵ Sara Mai’ gan Casia Wiliam yn hyfryd. Mwy am hwnnw fan hyn: Sw Sara Mai – nofel i blant

Gobeithio y gwelwn ni lawer mwy o lyfrau Cymraeg gwreiddiol fydd yn adlewyrchu ein cymdeithas ni yng Nghymru heddiw, a mwy o awduron amrywiol hefyd. Dwi’n gwybod bod yr awduron a’r llyfrau ar y ffordd a dwi’n edrych ymlaen, bobol bach.

Sw Sara Mai – nofel i blant

Reit, os dach chi’n caru anifeiliaid, tua 7-11 oed, ac yn hoffi stori sy’n cydio yn eich dychymyg ac yn gwneud i chi ysu i droi’r tudalen i weld be sy’n digwydd nesaf, dyma’r nofel i chi!

Dwi wedi ei mwynhau hi’n arw, achos ro’n i wrth fy modd efo anifeiliaid yn yr oed yna (dal i fod) ond mae ‘na bethau eraill yn y nofel hon fydd yn cadw diddordeb plant hŷn ac oedolion hefyd.

9 oed ydi Sara Mai, y prif gymeriad, ac mae’n llawer haws iddi ddeall yr anifeiliaid yn sw ei mam na’i chyfoedion ym Mlwyddyn 5. Roedd bob dim yn iawn nes i ferch newydd gyrraedd yr ysgol a dechrau dweud pethau cas, hiliol wrthi. Grrrr…. A hynny dim ond oherwydd lliw croen Sara Mai. GRRRRR! Mae ei thad hi’n wyn, ond ei mam yn ddu, dach chi’n gweld.

Dyma eglurhad Casia Wiliam, yr awdur:

“Mae mor, mor bwysig bod ein llenyddiaeth yn adlewyrchu ein cymdeithas ni yng Nghymru heddiw, er mwyn i bob plentyn fedru adnabod eu hunain mewn llyfr. Rydw i wedi bod yn meddwl ers tro bod angen mwy o amrywiaeth o fewn llenyddiaeth plant, ac yn arbennig hefyd bod angen i’r prif gymeriad fod o gefndir cymysg, nid dim ond yn gymeriad ymylol. Roeddwn i’n awyddus i drafod hiliaeth mewn nofel, heb i hynny deimlo fel ‘gwers’ fel petai.”

Ac mae hi wedi llwyddo, dydi o ddim yn teimlo fel ‘gwers’ o gwbl. Mae ‘na sawl neges neu ‘thema’ yn y nofel mewn gwirionedd (bwlio, hiliaeth, cyfeillgarwch, pwysigrwydd peidio rhoi fyny a dal ati…) ond bydd pob darllenydd yn ei mwynhau oherwydd y stori a’r cymeriadau, heb i’r “negeseuon” neidio allan fel gordd, fel sy’n digwydd gyda rhai llyfrau.

Mae ‘na hiwmor hyfryd yma, a llwyth o ddigwyddiadau. Ac ro’n i wir wedi dotio at rai o’r cymeriadau – Oli yn un, a Zia sy’n datŵs i gyd, a’r ffaith fod rhieni Sara Mai efo cymeriadau mor wahanol.

Mi wnes i ddysgu gryn dipyn am wahanol anifeiliaid hefyd!

Dyma’r dudalen gynta i chi gael blas.

Mae ‘na chydig o luniau tu mewn hefyd (gan Gwen Millward) a dyma un hyfryd o Sara Mai:

Mae’r nofel yn llawn digwyddiadau ffraeth, fel dyfodiad y jiráff Newydd sydd ag ofn uchder a Llywelyn Fawr, arth o’r Andes sydd newydd gyrraedd y sw ac yn cael trafferth setlo.

Daeth yr ysbrydoliaeth i Casia pan oedd hi’n fardd plant Cymru ac yn ymweld ag ysgolion.

“Gwnes i gyfarfod â merch fach mewn ysgol oedd yn annwyl tu hwnt ac yn gwirioni ar anifeiliaid, ac mi ddywedodd wrtha i – “Mae Mam yn dweud bod gen i gysylltiad arbennig gydag anifeiliaid.” A dyma fi’n meddwl – rydw i am dy roi di mewn llyfr! Rydw i wir yn gobeithio y bydd plant yn hoffi’r llyfr – er mwyn i Sara Mai gael sawl antur arall!”

Sawl antur arall? Ieeee! Plîs! Dwi wir yn gobeithio y bydd plant yn ei hoffi hefyd achos mae ‘na ddeunydd cyfres wirioneddol ddifyr a phwysig fan hyn. Felly prynwch a rhannwch y newyddion da er mwyn i ni gael mwy o helyntion y sw a Sara Mai.

Llongyfarchiadau, Casia! Clincar…

Sw Sara Mai gan Casia Wiliam a(£5.99, Y Lolfa).

NOFEL OEDOLION

A sôn am glincars, sbiwch lluniau da dynnodd Heledd Wyn Roberts ohona i pan ro’n i’n llofnodi llyfrau mewn layby rhwng Bala a Dolgellau ddoe…

Nid nofel i blant mo ‘Merch y Gwyllt’ gyda llaw. Un i’ch rhieni/nain/taid/modryb/athrawon, iawn? A dim ond os nad ydyn nhw’n rhy sensitif/parchus/cael eu dychryn yn hawdd… (he he!)

Hufen Afiach – i blant sy’n hoffi pethau afiach! A Pawen Lawen, cerddi am fyd natur.

Dwi mor falch bod rhywun wedi sgwennu llyfr Cymraeg i blant 7-11 oed sy’n llawn pethau afiach a ‘drwg’ fel pigo trwyn a gollwng gwynt. Does dim digon o lyfrau fel hyn ar gael yn Gymraeg!

Do, dwi wedi sgwennu un i blant iau efo deinosor yn cnecu/pwmpian a phŵ (Cadi a’r Deinosoriaid) ond mae Hufen Afiach (£6.99 Atebol) gan Meilyr Siôn yn mynd yn llawer pellach! Mae ‘na bethau afiach iawn IAWN yn hwn, sydd wedi bod yn fêl ar fysedd dawnus yr arlunydd Huw Aaron. Sbiwch:

Hanes gwallgo, boncyrs bost brwydr rhwng cawr ffiaidd o’r enw Beli Bola Mawr a chriw o blant ym… gwahanol sydd yma. Dyma i chi’r dudalen gynta:

A dyma lun o Beli:

Mae o’n gawr wirioneddol gas, ffiaidd sy’n twyllo a deud celwydd a dwyn a bwyta pethau gwbl afiach, fel hufen ia blas siocled a winwns/nionod, sos coch a fanila ac ati – a hyd yn oed blas plant! Mae pobl Cwm Cwstard wedi cael gwared ohono unwaith, ond mae o’n ei ôl…

Ond mae Poli Peswch Pen ôl, Seimon Smwts (stwff trwyn/snot), Sali Seimllyd a Wili Silibili yn benderfynol o roi stop ar y cawr. Oes, mae ‘na enwau gwych a gwallgo yma, yn bobl ac yn bentrefi, fydd yn gwneud i blant chwerthin yn uchel.

Er, dwi’n digwydd meddwl y byddai Poli Pwmp wedi bod yn enw gwell na Poli Peswch Pen ôl, ond dydi ‘pwmp’ ddim yn air sy’n cael ei ddefnyddio ym mhobman ar gyfer gwynt o’r pen ôl mae’n debyg. Ac mi fydd rhai plant yn gorfod pendroni am eiliad neu ddwy i weithio allan be ydi peswch pen ôl, decini! Ac os nad ydach chi’n gyfarwydd â’r gair ‘decini’ – ‘I suppose’ ydi o.

Ro’n i’n arbennig o hoff o gymeriadau’r 2 wylan, Bob a Barbra, ond ddim yn siŵr os ydi’r jôc am ddyn o’r enw Cliff yn gweithio yn Gymraeg…digon hawdd fyddai cael gwylan/cawr i ddeud hynny hefyd, fyddai wedi ychwanegu at elfen od, quirky y llyfr. Ta waeth.

Roedd y disgrifadau o Sali Seimllyd druan, sydd â gwallt anhygoel o seimllyd, yn gwneud i mi deimlo’n sal! Ych a pych. Ond ro’n i’n teimlo drosti yn arw, bechod.

Roedd Meilyr (sy’n frawd i nytar o’r enw Eleri Siôn gyda llaw – hiwmor yn rhedeg yn y teulu, yn amlwg)

isio ymateb i’r galw am lyfrau tebyg i rai Roald Dahl a David Walliams yn Gymraeg, yn hytrach na jest cyfieithu llyfrau’r rheiny, felly da iawn fo. Roedd angen golygu fymryn bach mwy ar y llyfr yn fy marn i fel oedolyn, ond dwi’m yn meddwl y bydd plant 7-9 oed yn sylwi.

Bydd plant sy’n mwynhau darllen a chlywed am bethau afiach, budur, drewllyd, seimllyd, gwirion wrth eu boddau – yn enwedig plant y de, ond dwi’n meddwl y bydd y Gogs yn hapus hefyd. Ac mae’r lluniau yn siwtio’r ych-a-pychrwydd i’r dim!

Llyfr cwbl wahanol ydi Pawen Lawen!- casgliad o gerddi am fyd natur gan Fardd presennol Plant Cymru, Casia Wiliam, a phawb arall sydd wedi bod yn fardd plant ar ryw adeg:

Na, dim byd i neud efo ymgyrch Pawen Lawen hynod lwyddiannus Aled Radio Cymru

Jest cyd-ddigwyddiad ydi’r ffaith bod y ddau beth wedi ymddangos tua’r un pryd am wn i? Cyd-ddigwyddiad hapus beth bynnag. Mae’r llyfr yn un bach hyfryd, bargen am £5 (Gwasg Carreg Gwalch), a dyma i chi un o gerddi Casia:

Ac un gan Aneirin Karadog:

A fy ffefryn, hon gan Tudur Dylan:

Mae ‘na lwythi o lyfrau newydd, bywiog, GWREIDDIOL i blant Cymraeg y dyddiau yma yndoes? Ieee!

Straeon Nadolig Rhaglen Aled Hughes 2017

Os wnaethoch chi golli rhaglen Aled Hughes bore ’ma, roedd Casia Wiliam (Bardd Plant Cymru)

a fi yn cyhoeddi 5 enillydd cystadleuaeth Straeon Nadolig 2017. Roedd ’na gannoedd wedi gyrru eu straeon i mewn, a iechyd, roedd ’na rai da yno, o hanes coeden Nadolig unig yn ysu am gael ei hanrheg Nadolig ei hun, i Donald Trump yn cael swydd Sion Corn, i dad yn dod adre o’r rhyfel, i raglen deledu ‘realaeth’ yn dewis Sion Corn newydd, i fachgen yn helpu Sion Corn allan o’r simdde efo cymorth JCB digar bach 8018

ac yn cael Massey Ferguson 135 a digar mawr Dossan 340 yn anrheg! Ia, dwi’n meddwl mai plentyn ffarm/contractor oedd hwnna…

Roedd Casia a finna yn rhyfeddol o gytun, diolch byth. Dim cega na ffraeo y tro yma, ond roedden ni isio canmol pawb a rhoi sylw arbennig i’r rhain: ‘Y Bocs Esgidiau’ gan Lemonêd o Ysgol Bro Cinmeirch – ddest ti’n agos iawn Lemonêd! Hanes bocs sgidiau oedd hwn, o safbwynt plentyn sy’n ei lenwi, y ddoli glwt sy’n cael ei rhoi ynddo fo a’r plentyn sy’n derbyn y bocs. Hyfryd.

A stori ‘Y Sion Corn Newydd’, sef Donald Trump o bawb gan y Corach Drwg – sgwennu a hiwmor arbennig!

Y Welsh Whisperer sydd â chwpwrdd sy’n mynd a’r awdur i wlad y Nadolig. Sgwennu disgrifiadol hyfryd.

Ro’n i hefyd yn hoff iawn o ‘Y Mwclis Hud’ gan Enfys a ‘Nadolig am Byth’ gan Bob Sgwîc, ‘Y Robin Goch tew’ gan Casi Wasi, ‘Lili yn dysgu gwers’ gan Rwdolff, ‘Sat Nav’ gan Rhys Webb, ‘Yr addurniadau amryliw’ gan ‘Y Diwedd’ – doedd na ddim ffug enw, felly mae’n rhaid mai ‘Y Diwedd’ oedd o?!
A ‘Y corach bach direidus’ gan Martha Plu Chwithig. Ac roedd Casia’n canmol rhain i’r cymylau hefyd (a finna o ran hynny!): ‘Y Nadolig’ gan Twmi Twrci,
‘Llond Bol!’ gan Jeff, a ‘Nadolig o Chwith’ – Erin Thomas.

Ond dyma’r pump a ddaeth i’r brig, ac mi gewch chi glywed enwau go iawn yr awduron a chlywed actorion yn darllen y straeon wythnos nesa ar Radio Cymru. Bydd Aled yn cael sgwrs efo enillydd gwhanol bob dydd am tua 8.50, ac wedyn bydd y stori yn cael ei darlledu am 9.30am. A dwi’n meddwl mai yn y drefn yma y bydd hynny’n digwydd.

Tanta-ra-ra:

‘Sebona ni!’ gan Jac Junior
Sgwennwr hyderus, cry sy’n defnyddio cymariaethau gwych fel “yn crynu fel peiriant golchi ar sbin clou.” Ac mae’n gallu gneud acenion y de a’r gogledd, neu o leia ‘gog’ Yws Gwynedd, sydd, fel mae’r teitl yn awgrymu, â rhan go fawr yn y stori! Mae geiriau ei ganeuon o yn y ddeialog, yn cynnwys y ‘sebon’. Syniad gwreiddiol, gwahanol, wedi ei ddeud yn arbennig o glyfar a gwreiddiol ac mi fydd Yws Gwynedd wrth ei fodd. A ffans Yws Gwynedd.

‘Bicini mamgu’ gan Carol.
Hanes digri dyn eira aniolchgar wedi laru gwisgo hen gôt a het ddu ddiflas. Mae o isio bod yn yr haul a chael het wellt a hufen iâ ayyb. Mae’r plant yn y stori yn gall a chlyfar iawn – fel yr awdur – ac mae’r diweddglo yn hyfryd. Ysgrifennu bywiog, byrlymus, gwych.

‘Santa Bond – Opereshyn Nadolig’ gan Gareth Bale.

Y syniad mwya gwreiddiol o’r cwbl? Mae pob gwlad yn y byd, heblaw Cymru wrth gwrs, yn ceisio dal ‘dybl jingl 7’ sef Santa Bond, wrth iddo fo drio rhannu anrhegion i blant y byd, ac mae’n mynd o wlad i wlad yn defnyddio ei chwistrell anweladwy a’i sgiliau karate i ddianc rhag crafangau’r bobl ddrwg ’ma, a llwyddo i rannu anrhegion er gwaetha bob dim. Mae’r deud yn wych, yr hiwmor yn arbennig a’r diweddglo yn glincar.

‘Diwrnod i’r defaid’ gan Myfanwwwwwa.
Mae Sian Corn wedi rhoi sgewyll yn frecwast i’r ceirw. O na! Mae’r disgrifiad o’r canlyniad yn hynod ddigri. Ac ‘erchyllolrwydd y sefyllfa’ ! Waw! Defaid Wiliam Morgan sydd yn achub y dydd. Ysgrifennu cryf, naturiol fel ‘trafod a stachu a llwytho’ – blas y pridd ar hwn. Ardderchog.

‘Mabon’ gan Wil Cwac Cwac.

Mae hon yn wahanol iawn i’r lleill. Stori deimladwy, hyfryd sy’n teimlo mor wir. Ymson chwaer neu frawd plentyn o’r enw Mabon ydi hi, a wna i ddim difetha’r stori drwy ddeud be’n union sy’n digwydd ynddi, ond mae hi wedi ei sgwennu mor dda, mor gynnil, yn datgelu be sy wedi digwydd yn raddol, ac efo ‘pluen’ o hiwmor. Ardderchog. Deunydd nofelydd fan hyn yn bendant.

Llongyfarchiadau i bawb, a sori sori sori i’r gweddill – roeddech chi i gyd yn dda iawn. Edrych mlaen yn arw i glywed y straeon rŵan – a chlywed pwy yw’r awduron!

Sgwennu – Blwyddyn 5 a 6

Unwaith eto eleni, mae rhaglen Aled Hughes ar BBC Radio Cymru yn cyflwyno cystadleuaeth i ddisgyblion blynyddoedd 5 a 6 ysgolion cynradd Cymru.

Mae “Stori Fer Aled Hughes” yn galw ar ddisgyblion i ysgrifennu stori fer o ddim mwy na 500 gair ar thema “Y Nadolig”.

Bydd y bump stori fuddugol yn cael eu perfformio gan un o enwogion Cymru a’u darlledu ar BBC Radio Cymru rhwng y 18fed a’r 22ain o Ragfyr (gyda chaniatâd y disgybl, rhieni/gwarchodwyr a’r ysgol).

Bydd dau o awduron plant Cymru – sef Casia Wiliam ( Bardd Plant Cymru) a fi:

 

( sori am y llun gwrach- ond mae hi bron yn Galan Gaeaf)

– yn pori drwy’r straeon ac yn dewis y pump stori orau. Cofiwch – gall fod ar unrhyw bwnc o fewn thema “Y Nadolig” ond mae’n rhaid i’r stori fod yn ffuglen ac mae pump elfen sy’n holl bwysig i’r straeon:

• Gwreiddioldeb
• Plot
• Cymeriadu
• Iaith
• Mwynhad

Os am gystadlu, rhaid i’r ysgol anfon eu straeon byrion (ynghyd â ffurflen gais) i Radio Cymru erbyn y dyddiad cau, Tachwedd y 24ain 2017. Felly brysiwch!

Y cyfeiriad yw:

Stori Fer Aled Hughes
BBC Radio Cymru
Bryn Meirion
Bangor
LL57 2BY

Rhaid nodi’n glir ffugenw’r disgybl a’r ysgol ar ben pob stori os gwelwch yn dda.

Bydd angen i’r ysgol gadw rhestr o’r enwau sy’n cyd-fynd a’r ffugenwau.

Am ragor o wybodaeth cysylltwch â rhaglen Aled Hughes ar aled@bbc.co.uk

Iawn? Dwi’n gwybod bod enillwyr y gorffennol ( a’u hathrawon – a’u hysgolion – a’u teuluoedd – a’u ffrindiau) i gyd yn hapus iawn eu bod wedi mynd i’r drafferth i sgwennu – ac mi gafodd rhai eu cyhoeddi mewn llyfr hyd yn oed!

POB LWC!

Llyfrau plant Gwasg Carreg Gwalch

Mae ’na dri llyfr da iawn o stabal Gwasg Carreg Gwalch fyddai’n gwneud anrhegion Nadolig da:

I blant 9 + ( ac oedolion sy’n  ddysgwyr Canolradd + yn fy marn i) be am hwn?

Dim Gobaith Caneri, rhagor o idiomau hwyliog i blant wedi eu casglu gan Siân Northey a Myrddin ap Dafydd. Yr ail lyfr ydi hwn ganddyn nhw – Dros Ben Llestri oedd y cynta, ac roedd o mor boblogaidd, dyma nhw’n penderfynu gwneud un arall.

 

Gewch chi wybod pethau difyr fel: o ble mae’r dywediad ‘Dim gobaith caneri’ yn dod? Dwi’m yn deud, bydd raid i chi gael copi o’r llyfr.

 

Wedyn efo idiomau eraill, fel ‘canmol i’r cymylau’ a ‘cerdded ling-di-long’ mae Sian Northey wedi sgwennu straeon bach syml i ddangos be maen nhw’n ei feddwl a sut i’w defnyddio nhw.

Ac mae Myrddin ap ( sy’n Brifardd) wedi sgwennu cwpledi bychain i fynd efo bob un. Fel hon ar gyfer ‘tynnu coes’:

 

Does dim drygioni yn y meddwl –

Dim ond jôc fach ydi’r cwbwl.

 

A be am ddyfalu pa idiom sy’n ffitio’r cwpled yma:

 

Mae’r bwyd yn edrych mor hyfryd a blasus

Nes bod fy ngheg yn diferu’n awchus!

 

Llyfr difyr a defnyddiol tu hwnt – a be am neud addewid i ddefnyddio un idiom newydd ohono bob wythnos yn 2016? Ond gan fod ’na 72 yn y llyfr, bydd raid i chi neud yn 2017 hefyd…

 

Gwasg Carreg Gwalch £5.99 Lluniau syml, digri gan Siôn Morris.

 

Mae ‘na ddwy stori o fewn un llyfr yn y gyfrol nesa ’ma: Pedrig y Pysgodyn Pengaled ac Arthur yn achub y Byd, gan Casia Wiliam. Mae’n rhan o gyfres sydd wedi ei hanelu at blant 6+ a dwi wedi mwynhau’r straeon yn arw. Hoffi’r lluniau gan Hannah Doyle hefyd.

Mae ’na neges werdd yn y stori am Arthur, felly jest y peth ar gyfer athrawon sydd isio gwneud gwaith thema neu brosiect ar yr amgylchedd.

A neges fach handi sydd yn stori Pedrig hefyd – be sy’n digwydd pan na fydd plant yn gwrando ar eu rhieni neu eu hathrawon!

Wel, tasech chi’n bysgodyn.

Bargen am £4.99.

 

Syniad ardderchog ydi cynnwys dwy stori o fewn un gyfrol os gai ddeud. Mi wnaethon ni hyn sbel yn ôl yng Ngwasg Gwynedd gyda Dwy Stori Hurt Bost,

ond roedd gen i un stori oedd yn defnyddio mwy o iaith y de ac un yn fwy o iaith y gogledd.

Adolygiad fan hyn:

http://www.gwales.com/bibliographic/?isbn=9780860742593&tsid=4#top

A chafodd y llyfr fawr o sylw ar y pryd – doedd o ddim yn ran o gyfres (clyfar iawn, bobol Carreg Gwalch…) a doedd ’na neb yn blogio fel hyn ar y pryd chwaith!

A’r 3ydd llyfr o stabal Gwasg Carreg Gwalch oedd Straeon Nadolig y Plant ond dwi wedi sôn am hwnnw yn y blog dwytha yndo.

Addas i blant 8-12 oed yn ôl y wasg, ond mae ’na straeon fysa’n plesio rhai 6 a 7 oed hefyd – ac iau, dim ond i rywun fel rhiant neu fodryb neu daid neu rywun eu darllen yn uchel iddyn nhw.

 

Mwynhewch!

 

O ia, ac i’r oedolion – mae gen i ryw lansiad bach heno – nofel hanesyddol sydd â stori drist ynddi mae arna i ofn. Ond doedd gen i ddim dewis o ran y plot – mae’r prif elfennau yn y stori yn wir – wedi digwydd go iawn nôl yn 1833. Dwi’n falch nad o’n i’n byw yn y cyfnod hwnnw, dwi’n deud wrthach chi rwan…

 

 

 

2 Lyfr da i blant cynradd

Mae’n siwr eich bod chi wedi clywed am hwn yn barod gan iddo ennill Gwobr Tir Na Nog 2014 – y 5ed tro i Gareth F! Ond dim ond newydd ei ddarllen ydw i, a dwi’n gweld pam ei fod o wedi ennill. Waw.

Y categori cynradd oedd y wobr, ond os ydach chi dros 11 – dros 50 hyd yn oed, mi wnewch chi fwynhau hon. Mae hi wedi ei hanelu at ddarllenwyr CA2 a gwaelod 3, ond darllenwyr DA yn CA2 ddeudwn i. Mae’r iaith yn goeth, felly fydd hi ddim yn hawdd i bawb – ond mae’n werth yr ymdrech!

Mae’n chwip o stori efo cymeriadau arbennig o ddifyr, fel Now Be Nesa, teulu’r bwlis- y Maldoons a Big Annie (sy’n ANFERTH) a Ceridwen sy’n perthyn i lwyth y Romani. Mae’r darluniau gan Graham Howells yn wirioneddol dda hefyd ac yn ychwanegu at y testun go iawn.

Dyma ddywedodd Gareth ( uchod, ar y chwith) amdani:

“Cefais f’ysbrydoli i ysgrifennu’r nofel hon gan ddigwyddiadau canmlwyddiant trychineb Senghennydd y llynedd. Mae’r hyn a ddigwyddodd yno ar 14 Hydref 1913 – sef cefndir y stori – yn ddychrynllyd wrth feddwl am faint y drychineb. Collodd 440 o ddynion a bechgyn eu bywydau y bore ofnadwy hwnnw. Fy nod gyda Cwmwl dros y Cwm oedd dod â’u straeon yn fyw i genhedlaeth newydd o blant Cymru, sy’n gwybod fawr ddim am yr hanes, ac adrodd y stori honno trwy lygaid bachgen 13 oed fu’n byw drwy’r cyfan.”

A dyma i chi linc i flog Gwasg Carreg Gwalch – ac un da ydi o – mae angen mwy o’r rhain, weisg Cymru!

http://carreggwalch.wordpress.com/2014/09/09/cwmwl-dros-y-cwm-gan-gareth-f-williams-enillydd-gwobr-tir-na-nog-2014/

Mae Cyfres yr Onnen ar gyfer tua’r un oedran (9-12 yn fras) a dyma i chi un newydd i’r gyfres honno:

Sgrech y Môr gan Casia Wiliam. Fel mae’r teitl yn ei awgrymu, stori antur ydi hon, am fachgen Blwyddyn 8 o’r enw Siôn sy’n cael ei anfon i dreulio’i wyliau haf gyda’i Anti Beth yn Rhos y Grug, sydd yn bendant rhywle ym Mhen Ll^yn.

Un o Ben Ll^yn ydi Casia Wiliam yr awdures,

a dyma ei nofel wreiddiol gyntaf, er ei bod wedi cyfieithu un o rai Michael Morpurgo cyn hyn. Dwi’n cofio sylwi bod addewid awdures ynddi flynyddoedd yn ôl, a hithau’n ddisgybl ysgol gynradd, a dwi’n falch o ddeud ei bod hi wedi aeddfedu yn nofelwraig gampus.

Mae cymeriad Siôn yn apelio’n syth, er, ro’n i’n teimlo bod y disgrifiadau cyntaf ohono’n mynd i apelio mwy at fechgyn 9 oed na 12 – ond efallai mai fi ydi honno. Ro’n i’n falch iawn ei fod o’n ddringwr ( mae angen mwy o’r rheiny yn ein llyfrau – a chan^wyr – bob dim awyr agored) ac ro’n i’n cael fy nhynnu i mewn i’w berthynas (anodd) efo’i lys-dad, Seimon, a’r ffordd roedd o’n ymdopi efo marwolaeth ei dad.

Digon o themáu yma felly. A chwip o gymeriad yn Anti Beth, oedd/sydd yn swnio’n anghyfforddus o debyg i mi…! Mae hyd yn oed y t^y yn swnio’r un fath. Bydd raid i fy nith 12 oed ddarllen hwn, i ni gael gweld os ydi hithau’n gweld tebygrwydd rhwng Anti Beth ac Anti Bethan…

Dwi’n hoff iawn o’r map sydd ar y dechrau, ond mae arna i ofn nad ydw i cweit mor siwr o’r clawr. Mae’n lun da, ond dydi o ddim yn cyd-fynd efo’r teitl i mi. A bod yn onest, roedd y teitl wedi gwneud i mi ddisgwyl stori efo mwy o sgrechian ynddi – a does na’m llawer o hynny. Mae’n fwy o stori hamddenol, llawn hiwmor efo ambell ddirgelwch. Mae’n goblyn o deitl da, apelgar, ond nid yn siwtio’r stori benodol hon efallai. Cofiwch chi, efallai mai fi sydd â ryw syniadau od ac wedi disgwyl mwy o fôr ladron ac arswyd. Mae’n Criw Darllen ni am drafod hon cyn bo hir a gawn ni weld be fydd eu barn nhw am addasrwydd y teitl.

Un peth sy’n sicr, mae’r sgrifennu yn hyfryd, ac os ydach chi isio gweld engreifftiau o gymariaethau da, annisgwyl ac unigryw, mae ‘na lond gwlad fan hyn. A hiwmor oedd yn apelio’n arw ata i (a phlant 9-12 oed) fel ‘Pam wyt ti’n edrych mor hapus?…Ti’n edrych fel ‘sat ti newydd daro rhech a chael gwared ar boen bol neu rywbeth.’ Haaa!