Llyfrau i’r Oedolion dros y Nadolig

Jest isio sôn am ddau lyfr allai blesio’r oedolion yn eich bywydau chi:
Cwcw, nofel newydd Marlyn Samuel a Syllu ar Walia, Ffion Dafis. Dau lyfr hollol wahanol. Mi wnai ddechrau efo Cwcw:

Os dach chi isio nofel fywiog, ysgafn efo cymeriadau a sefyllfaoedd fydd yn gwneud i chi biffian chwerthin, dyma hi. Mae Marlyn yn hen law ar sgwennu y math o nofelau yma, ac mi fyddai hon yn gallu cael ei haddasu’n hawdd ar gyfer y sgrin – a’r radio, yn sicr. Fi oedd yn holi Marlyn yn y lansiad yn Cartio Môn,

felly mi ges i glywed yr anhygoel (Dr) Manon Wyn Williams (yn y canol, isod) yn darllen pigion, a iechyd, roedd hi (a’r darnau o’r llyfr) yn wych. Pawb yn rhowlio!

Ond mae Manon a Marlyn yn nabod ei gilydd yn dda iawn, ac mae Manon yn gallu ‘clywed’ llais Marlyn yn y sgwennu mor hawdd. A sôn am glywed, roedd perfformiad Gwen Elin (ar y dde) yn y lansiad yn wefreiddiol – a’r cyfeilio’n rhyfeddol hefyd.

Rwan, dydi hon ddim yn nofel i blant, ac mae hynny’n amlwg o’r dechrau un! Felly, gan fod plant yn darllen y blog yma, fiw i mi ddyfynnu, ond siawns na chai eich cyfeirio at linc? Os dach chi isio blas o’r bennod gynta, mae modd ei ddarllen fan hyn, drwy wefan Gwales, iawn?

http://www.gwales.com/bibliographic/?isbn=9781912173044&tsid=3#top

Mae’n agoriad sy’n tynnu sylw yn syth, beth bynnag. Hanes dwy hanner chwaer sy’n cyfarfod am y tro cyntaf erioed yn angladd eu tad ydi hon, ac mae Marlyn wedi llwyddo eto, fel y gwnaeth yn ei dwy nofel flaenorol, i blethu’r doniol a’r dwys. Nid dim ond stwff digri sydd yma, ond y gwewyr o fethu cael plant, a’r berthynas rhwng dwy chwaer sydd, yn yr achos yma, yn hollol, gwbl wahanol i’w gilydd (mae’r clawr yn dangos hynny’n arbennig tydi?). O, ac mae beirdd yn ei chael hi! Mae’r ddeialog, fel arfer, yn clecian ac yn swnio’n gwbl fyw, ac mi wnes i fwynhau darllen hon yn arw. Mae’n £9 ond yn werth bob ceiniog.

Mae gwir angen mwy o nofelau ysgafn fel hyn. Dydi pob awdur ddim yn anelu am Llyfr y Flwyddyn, a dydi pawb ddim isio darllen Llyfr y Flwyddyn chwaith! Ond go brin y caiff hi sylw yn y cylchgronau llenyddol, na’i chanmol ynddyn nhw chwaith achos nid dyna ei chynulleidfa. Nofel ar gyfer y werin ydi hon, ac mae Marlyn yn nabod ei chynulleidfa. Da iawn, a mwy os gweli di’n dda, Marlyn.

‘Nid hunangofiant ydy hwn,’ meddai Ffion Dafis.

Ond waeth iddi heb â phrotestio, ysgrifau hunangofiannol ydi’r rhan fwya o’r gyfrol arbennig hon, a’r rheiny yn wych o onest a chignoeth.

Mi ges fy llorio gan y ddeialog ar y diwedd un:‘Fi a Fo’, oherwydd y dawn sgwennu a’r uniaethu es i drwyddo. Mi wnes i (a sawl darllenydd arall) feichio crio wrth ddarllen y darn amdani’n colli ei mam i ganser; mi wnes i wingo a chwerthin yn uchel wrth darllen y darn cyntaf un, ‘Twrci a thameidiau eraill’, amdani’n crwydro strydoedd Caerdydd ar ôl treulio noson feddw yng nghwmni chwaraewr rygbi rhyngwladol (na chaiff ei enwi, damia hi). Mi wnes i (a sawl darllenydd arall) wingo ac uniaethu efo’i hyrddiau o banig, ac roedd hi’n hen bryd i rywun sgwennu’n onest am berthynas merched ag alcohol.

Do, yn un o’r sawl ‘lansiad’ mae’r gyfrol wedi eu cael, mi wnes i gyfadde mod i wedi sgipio drwy’r darnau teithio ar y darlleniad cynta, a dwi’n gwybod nad fi ydi’r unig un i wneud hynny! Ond roedd hi wir yn werth mynd yn ôl atyn nhw.

Dyma lun o’r… dwi’m isio deud ‘lansiad’ – dim ond un waith allwch chi ‘lansio llyfr a llong, neno’r tad… felly dyma lun o un o’r nosweithiau i ddathlu cyhoeddi’r gyfrol, yn Gwin Dylanwad, Dolgellau:

Roedd hi’n orlawn yno erbyn y diwedd. Ac roedd hi’n noson hyfryd, ac Osian wedi canu’n hyfryd hefyd (hogyn lleol, i chi gael dallt).

Cyfrol arbennig gan hogan arbennig, sy’n haeddu bob clod. £8.99 – ceiniog yn rhatach na Cwcw!

Diwrnod y Llyfr 2018

Does dim byd penodol wedi ei drefnu eto hyd y gwn i, ond bydd Diwrnod y Llyfr 2018 ar ddydd Iau, 1 Mawrth. Digon o rybudd i chi ddechrau meddwl a threfnu a chysylltu gydag awduron i ddod i’ch ysgolion/ llyfrgelloedd/ cymdeithasau. Gobeithio y bydd pobl yn cofio rhoi sylw i lyfrau o Gymru gan awduron o Gymru ‘de!

Dyma i chi rai o ddigwyddiadau’r gorffennol:

Bydd y Cyngor Llyfrau yn cyhoeddi cylchlythyr gyda gwybodaeth a newyddion ynglŷn â digwyddiadau, gweithgareddau ac adnoddau Diwrnod y Llyfr 2018, ac mi fydd ar gael erbyn 20 Chwefror 2018. A bydd pecynnau adnoddau yn cael eu hanfon allan yn ystod mis Ionawr.

Dylid cyfeirio unrhyw ymholiad ynglŷn â Diwrnod y Llyfr at Angharad Wyn Sinclair yn y Cyngor Llyfrau. Dyma hi:

Ffôn: 07896 664797
E-bost: angharad.sinclair@llyfrau.cymru

 

Yn y byd Llyfrau Saesneg, mi fydd 11 llyfr gwahanol ar gael am £1 yr un, ac mae ‘na dipyn o drafodaeth wedi bod am gynnwys y rhestr: nifer ohonyn nhw wedi eu sgwennu gan ‘selebs’ fel Clare Balding, Julian Clary, un o aelodau band Mc Fly ac enillydd Bake Off, Nadiya Hussain.

 

Mae gen i feddwl mawr o Nadiya a Clare ( enwau cynta ylwch…), ac maen nhw’n role models gwych i ferched. Ond dwi yn poeni bod llyfrau plant gan selebs yn cymryd lle llyfrau gan awduron ‘go iawn.’ Rhain ydi’r llyfrau sy’n cael eu harddangos wyneb am allan ar silffoedd siopau. Maen nhw’n cael sylw mawr yn y wasg a’r cyfryngau, yn gwerthu’n dda, ac yn cael disgowntiau da. Ond mae’n arwain plant ac (oedolion) i gysylltu llyfrau plant gyda selebs.

Mae hynny, yn anffodus, yn arwain pobl i feddwl bod sgwennu llyfrau plant yn hawdd. Sbiwch – mae’r bobl ‘ma’n brysur yn gwneud bob math o bethau eraill ond yn gallu sgwennu tomen o lyfrau plant hefyd: Chris Hoy, David Walliams, Dermot O’Leary ac yn y blaen. Mae nifer o awduron ‘go iawn’ yn gorfod gwneud pethau eraill hefyd er mwyn talu biliau, wrth gwrs, ond er mwyn creu llyfr sy’n wirioneddol dda, mae angen chwysu! Ail-sgwennu, golygu, ac ail-sgwennu eto. Mae llwyddo pan does neb yn gwybod pwy ydach chi yn anodd. Mi gafodd Malorie Blackman ei gwrthod 82 gwaith!

Ond does dim rhaid i lyfrau selebs fod cystal i werthu’n dda. Weithiau, does dim rhaid iddyn nhw eu sgwennu hyd yn oed – awduron eraill sydd wrthi ar eu rhan nhw! Sef yr hyn sy’n cael ei alw yn ‘ghost writers.’ Y broblem efo hyn ydi bod llyfrau sydd wir yn wych yn mynd ar goll a neb yn sylwi arnyn nhw – sy’n drasiedi; canlyniad posib arall i hyn ydi bod yr awdur yn digalonni a rhoi ffidil yn y to a dyna ni, ffarwel awdur da.

Mae hyn i gyd yn digwydd yn y byd Saesneg ond mae’n waeth fyth yn y byd Cymraeg yn fy marn i – achos mae hi hyd yn oed yn fwy anodd yn Gymraeg. Pa obaith cael sylw ynghanol selebs y byd Saesneg? Ac i chi gael dallt, nid yr addaswyr sy’n cael breindal (royalties) addasiadau, ond yr awdur gwreiddiol. Teulu Enid Blyton sy’n cael breindal yr holl lyfrau addasodd awdures wych fel Manon Steffan Ros!

Oes, mae ‘na lyfrau Cymraeg yn cael eu cyhoeddi sydd ddim yn ddigon da. Dw i’n gwybod ac yn cyfadde hynny. Ond mae ‘na rai gwych sydd jest yn cael eu hanwybyddu a phlant ddim yn cael gwybod amdanyn nhw. Aaaaaa!

Ta waeth, dwi’n falch o ddeud bod ‘na lyfr ar gyfer oedolion gan ‘seleb’ Cymraeg fyddai’n gwneud anrheg gwych i’ch mam neu’ch modryb neu’ch nain neu’ch chwaer fawr – a dynion hefyd o ran hynny. Syllu ar Walia gan Ffion Dafis.

 

Mae’r actores/gyflwynydd hon yn gallu sgwennu, myn coblyn i! Ro’n i’n gwybod hynny’n barod… mi gyfrannodd hi chwip o ysgrif i’r gyfrol hon gan amrywiol awduron:

Ond mae’r llyfr yma’n Ffion 100%.  Difyr, gonest, teimladwy, ingol … mi allwn i restru ansoddeiriau, ac mae ‘marw-isio-siarad-amdano-fo’ yn un arall. Mi fydda i’n ei holi yn Gwin Dylanwad, Dolgellau nos Iau nesa y 5ed, a dwi’n edrych ymlaen bobol bach.

Dow… sgwn i fyddai hi’n ystyried sgwennu nofel i blant…?